Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Amfidromische dodenbezorging

betekenis & definitie

In de provincie Friesland houdt men heden nog op vele plaatsen een omgang met de dode rondom het kerkhof. De kerkhoven hebben hiervoor een circa twee meter breed pad, dat tussen gracht of heg en de eigenlijke begraafruimte ligt en rondom de gehele begraafplaats loopt.

Schematische voorstelling van een omgang om een Fries kerkhofDit pad, dat dus een processiepad is, noemt men in Friesland de 'wandeling'. Bij het begraven draagt men de dode om het kerkhof in de richting van de loop van de zon, waarbij voortdurend de klok wordt geluid. Voorwaarde is dat de rondgang een gesloten cirkel maakt. Als de cirkel geheel is voltrokken, betreedt men de eigenlijke begraafplaats en gaat men langs de kortste weg naar het het graf. In het oorspronkelijke ritueel droeg men de dode driemaal om de begraafplaats. Drie is een volmaakt (magisch) getal. Een Friese begrafenisstoet op het kerkhofDe omgang, zoals die nog heden plaats vindt, is een overblijfsel van een rituele omgang, al of niet in dansmaat. Het om het lijk trekken van een magische kring bant de dode uit de wereld der levenden, maar beschermt hem tegelijkertijd. Deze vorm van dodenbezorging wekt geleidelijk aan weerstand, omdat men ze omslachtig vindt. Het driemaal ronddragen is op de meeste plaatsen teruggebracht tot één. Bij nieuwe begraafplaatsen buiten de dorpen komt de omgang meestal geheel te vervallen. Het ronddragen van de dode heeft over geheel Nederland plaats gevonden. De betekenis hiervan heeft men meestal niet kunnen begrijpen. Bij een landelijk onderzoek naar rouwgebruiken in 1964, bleek dat er behalve in de provincie Friesland ook nog werd geambuleerd in Giethoorn (0) na de beaarding, in Venhuizen (nh) vóór de beaarding, in Heusden a.d. Maas (nb) na de beaarding, in Sambeek (nb) na de beaarding en in Alteveer (gr) vóór de beaarding.

< >