Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Amfidromie

betekenis & definitie

Het houden van ommegangen bij plechtige gebeurtenissen, veelal in een kritieke situatie, is een algemeen verbreid verschijnsel dat tot het rituele oerpatroon van de mens behoort. Dit perambuleren, ook wel amfidromie genoemd, komt niet alleen bij natuurvolkeren voor, doch ook in de westerse wereld, zoals bij doop en huwelijk in de oosterse kerk, bij processies, kerkwijdingen en bewieroking in de westerse kerk, bij plechtigheden in de synagoge, bij inwijding in de vrijmetselarij enz.

Het wezen van de amfidromie is inwijding. Wanneer wij dit bezien in de cultuur rond sterven en begraven, dan wordt de dode ingewijd in een andere wereld, het rijk van de dood. Het bij herhaling rondom de begraafplaats schrijden moet de verzekering geven dat de gestorvene, de in een machtiger wereld binnentredende mens, veilig over de gevaarlijke zone wordt geleid die ligt tussen sterven en begraven. Tot de structuur van deze bijzondere situatie behoort dat er een overgang plaatsvindt van de éne werkelijkheid naar de andere en dat aan beide werkelijkheden een positieve waarde wordt toegekend. Met betrekking tot het begraven is het de realiteit van het leven vóór de dood en het leven daarna.

Op de breuk tussen beide werkelijkheden tracht de mens door de begrafenisritus een brug tussen beide werelden te slaan. Wij zien de circulaire processie, het plechtig rondgaan, door alle eeuwen heen en bij alle volkeren en kunnen vaststellen dat het steeds de uitdrukking is van het bijzondere, van een ontmoeting met het niet profane leven. Het 'niet profane' wil zeggen het heilige. In de ontmoeting met het heilige neemt de mens een houding aan die de bovennatuurlijk heid zichtbaar maakt. De dood is aan de overzijde van die andere wereld, niet onze profane wereld. In het plechtige omdragen heeft als het ware een transformatie van psychische spanningen plaats, waardoor de rust kan wederkeren.