bestuurbare luchtballon in sigaarvorm
Het zou een van de bekendste fragmenten uit de radiogeschiedenis worden en verscheen zelfs op een langspeelplaat. Toen op 6 mei 1937 de zeppelin Hindenburg op het vliegveld Lakehurst bij New York in dertig seconden volledig uitbrandde, snikte Herbert Morrison het uit in zijn microfoon: 'This is one of the worst catastrophes in the world.'
Voor de nazi's was er een kleine troost. Zij hadden dit grootste luchtschip ter wereld eigenlijk Adolf Hitler willen noemen, maar de Führer was er niet gerust op geweest.
Voor de KLM en de Rotterdamse Lloyd was het ongeluk een flinke strop. Zij waren al sinds 1931 bezig een dienst op te zetten voor luchtschipverkeer met Nederlands-Indië. De brand bij Lakehurst, die wonderbaarlijk genoeg door 61 van de 96 opvarenden werd overleefd, haalde hier definitief een streep door.
De Hindenburg was de 137ste en laatste grote zeppelin die werd gebouwd. De eerste steeg op 2 juli 1900 om acht uur 's avonds op van een houten hangar op het Bodenmeer in Duitsland. Het gevaarte was 128 meter lang, bijna 12 meter in doorsnee en bleef precies 18 minuten zweven.
Graaf Ferdinand Adolf August Heinrich von Zeppelin, geboren op 8 juli 1838 in Koblenz, had toen al vanaf 1891 onafgebroken aan zijn luchtschip gewerkt. Zijn belangstelling voor luchtschepen dateerde van veel eerder. Als militair waarnemer tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog had Zeppelin voor het eerst ballonnen in actie gezien. In 1870 zag hij de schade die ze aanrichtten tijdens het beleg van Parijs. De graaf raakte ervan overtuigd dat de toekomst van de 'lichter-dan-lucht-schepen' lag in het zogeheten stijve type: een bestuurbare cilindervormige ballon met een licht metalen geraamte en gevuld met gascellen.
Overigens was dit idee niet nieuw. Een landgenoot van Zeppelin, een zekere David Schwarz, had al eens zo'n luchtschip ontworpen en het verhaal gaat dat de graaf het octrooi voor zijn vaartuig van de weduwe van Schwarz kocht. Hoe het ook zij, Zeppelin was de eerste die het gevaarte ook echt de lucht in kreeg.
De graaf kreeg daarbij weinig medewerking. Het militaire gezag in Berlijn weigerde met geld over de brug te komen en daarom richtte Zeppelin in 1898 de Gesellschaft zur Fšrderung der Luftschiffahrt op. Het startkapitaal van 800Ê000 mark, waarvan de helft uit eigen zak, was er al na twee vluchten met het Luftschiff Zeppelin (LZ)-1 doorheen. Zeppelin was gedwongen het vaartuig te verkopen maar bracht door het uitschrijven van aandelen genoeg geld bij elkaar om drie nieuwe luchtschepen te bouwen. Pas toen de LZ-4 er in 1908 in slaagde om in twaalf uur een tocht van 384 kilometer over Zwitserland te maken, openden de militairen hun beurs. Maar ze bestelden toen wel meteen een hele vloot zeppelins.
Die vloot voerde in de Eerste Wereldoorlog zo'n vijftig bombardementen uit op Londen. Ook andere mogendheden gingen nu luchtschepen bouwen en in het Nederlands ontstonden samenstellingen als zeppelinaanval en zeppelinraid. Overigens werd het woord zeppelin later ook gebruikt om een bepaald type locomotief aan te duiden.
Graaf von Zeppelin stierf op 8 maart 1917 in Berlijn, 78 jaar oud. Zijn droom, een transatlantische vlucht, werd in juli 1919 werkelijkheid. Maar wel door een Britse zeppelin, met een Britse piloot.
Twee andere begrippen uit de luchtvaart die op een persoon teruggaan: immelmann, vliegfiguur (nu bij kunstvliegen): steil optrekken, snelle draaiing van een halve slag en snelle daling in de tegengestelde richting van de oorspronkelijke baan. De Duitse oorlogsvlieger Max Immelmann [1890-1916] haalde met deze manoeuvre in de Eerste Wereldoorlog vijftien vliegtuigen neer tot hij door zijn eigen artillerie boven Vlaanderen werd neergeschoten; en de linktrainer, een nabootsing van een vliegtuigcockpit met alle instrumenten die werd gebruikt bij de opleiding van vliegers, in 1929 uitgevonden door de Amerikaan Edwin Link. De black box wordt met verschillende ingenieurs genaamd Black in verband gebracht, maar vooralsnog is deze theorie door niemand bewezen.
