zevende maand
Op 1 januari 45 v.Chr. trad de zogeheten Juliaanse kalender in werking. De oude Romeinse kalender liep op dat moment drie maanden achter op de werkelijkheid.
Een jaar eerder had Julius Caesar de Alexandrijnse sterrenkundige Sosigenes gevraagd een oplossing voor dit probleem te bedenken. Hij stelde voor bij wet te regelen dat de jaren voortaan 365 dagen zouden tellen met om de vier jaar een schrikkeljaar van 366 dagen. Om de achterstand in te halen werd het jaar 45 v.Chr. opgerekt tot 445 dagen.
De invoering van de Juliaanse kalender was van groot belang. Dat vonden ook de tijdgenoten van Caesar en ter ere van de Romeinse staatsman werd de maand waarin hij was geboren in 44 v. Chr. omgedoopt tot Julius. De oude naam luidde Quintilis, 'de vijfde', aangezien het Romeinse jaar ooit in maart begon. In de middeleeuwen verdrong juli de oude Nederlandse naam, hooimaand, die was ingevoerd door Karel de Grote.
Gaius Julius Caesar werd op 12 of 13 juli 100 v.Chr. geboren. Er bestaat geen enkel bewijs voor het door Plinius in omloop gebrachte verhaal dat hij werd gehaald met behulp van de ingreep die zijn naam draagt: de sectio caesarea ofwel de keizersnede. Die ingreep, in het Nederlands eerst bekend als keizerlijke snede, heet in feite zo naar de Lex Caesarea, de onder Julius uitgevaardigde wet die bepaalde dat na de dood van een zwangere vrouw de vrucht door een buiksnede moest worden verwijderd voor zij mocht worden begraven.
Behalve een groot strateeg en een sluw politicus die tientallen miljoenen aan steekpenningen uitgaf, was Julius Caesar een zeer begaafd stilist. Hij schreef een taaltheoretisch werk waarin hij pleitte voor een streng rationeel taalgebruik, zonder ongebruikelijke en dichterlijke woorden. Zijn eigen koele, scherpe, sobere stijl geldt sinds eeuwen als voorbeeld van het klassieke 'zuivere' Latijn. Ook zijn bondigheid is beroemd: ooit kalmeerde hij een groep muitende soldaten die burgerrecht eisten met een toespraak van één woord: 'Quirites', dat wil zeggen: 'Romeinse burgers'.
Caesar werd op 15 maart 44 v.Chr. vermoord. De naam caesar werd door zijn opvolgers, te beginnen met Augustus, als een eretitel overgenomen en zou uiteindelijk als keizer in het Nederlands terechtkomen, als Kaiser in het Duits en als tsar in het Slavisch.
Dat Augustus (z.a.) de maand die naar hem werd genoemd met een dag verlengde om er niet minder te hebben dan juli, is een fabeltje. Dat geldt ook voor de bewering dat juni zo is genoemd naar Lucius Junius Brutus, de eerste consul van Rome.
Wel probeerden nog twee andere 'Caesars' de maandnamen te veranderen: tijdens het korte bewind van Caligula [37-41] heette september naar diens vader Germanicus. Keizer Domitianus [51-96] verordende dat oktober voortaan naar hem Domitianus moest worden genoemd. Maar na de dood van deze keizers keerden de oude maandnamen terug.
In 1582 werd de Juliaanse kalender bijgesteld. Door een kleine rekenfout was er een achterstand van elf dagen ontstaan, zodat paus Gregorius XIII [1572-1585] besloot de kalender in dat jaar van 2 naar 14 september te laten springen. Sindsdien leeft het Westen volgens de gregoriaanse kalender. Er zijn echter nog altijd landen waar orthodoxe christenen de Juliaanse kalender gebruiken.
