Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Pousse-café

betekenis & definitie

In het Frans is de borrel naam pousse-café in 1833 voor het eerst gevonden. De naam betekent zoveel als 'wat de koffie weg- drukt'. Het glaasje werd na de koffie geserveerd, vandaar. Tegenwoordig wordt er een combinatie van likeuren in één hoog smal glas mee aangeduid, maar vroeger ook 'cognac, likeur' of jenever'.

In het Nederlands is de borrel naam in 1869 voor het eerst gevonden, in Den Haag. Hij wordt ook genoemd in een pamflet uit 1912 van pater Ildefonsus getiteld Sluit Schiedam! Een bezadigd woord aan alle Roomsche drankbestrijders van Nederland. Ildefonsus citeert een vrouw die schrijft: Met twee gewoonten heb ik nogal wat moeite gehad: met 't dagelijksch bittertje van mijn man vóór zijn middageten en het pousse-cafétje na het diner bij familiefeesten, 't Eerste heb ik afgeschaft gekregen door een weddenschap met mijn man, dat hij zich, zonder dat bittertje, na den middag veel frisser en lekkerder zou voelen, - wat ik na een proef van 14 dagen natuurlijk glansrijk won. En bij 't afschaffen van het tweede heb ik eenvoudig de kritiek getrotseerd.

Sinds het eind van de 19de eeuw wordt pousse-café verkort en verbasterd tot poesje. Die benaming is in 1902 voor het eerst gevonden en was in het begin van deze eeuw zo gewoon dat het WNT in 1933 schreef 'de volle vorm wordt weinig meer gebezigd'. Inmiddels is dat niet meer zo en kan poesje als een tamelijk zeldzame borrel naam worden beschouwd. Althans, in het materiaal dat voor dit boek is gebruikt, is hij niet aangetroffen. In Veurne in West-Vlaanderen noemde men koffie met cognac aan het eind van de 19de eeuw poester. Ook dit woord, dat in Oostende nog steeds voorkomt, gaat terug op het Franse pousse- café.