schrift voor blinden
Als het alleen aan Louis Braille had gelegen was zijn blindenschrift nu zeker vergeten.
Braille werd op 4 januari 1809 in het Franse dorpje Coupvray geboren als nakomertje van een zadelmaker. Op driejarige leeftijd verbleef het nieuwsgierige jongetje even alleen in de werkplaats: hij probeerde zelf in leer te snijden, schoot uit en stak in zijn rechteroog. Door een infectie was hij een paar maanden later ook blind aan zijn andere oog.
Op zijn tiende kreeg Braille een beurs voor het Institut des Jeunes Aveugles in Parijs. Hij was de jongste leerling en bleek zeer begaafd: hij had een superieur geheugen en leerde in korte tijd piano, orgel en viool spelen.
Toen Louis op het blindeninstituut kwam, telde de schoolbibliotheek drie boeken. De tekst was in grote reliëfletters gezet, met als gevolg dat ieder boek zo'n twintig delen omvatte die te zamen ongeveer 180 kilo wogen.
In 1821 werd op de school een nieuw schrift uitgeprobeerd. Het bestond uit puntjes en streepjes en was in 1819 uitgevonden door de Franse artillerie-kapitein Charles Barbier. Barbier had het ontwikkeld om 's nachts aan het front geschreven boodschappen te kunnen doorgeven.
Barbiers schrift had verschillende tekortkomingen maar zette de twaalfjarige Braille aan het denken. Hij begon te werken aan een eigen schrift en bedacht in de zomer van 1824 het systeem van een cel met zes punten, verdeeld over twee kolommen van drie. Het kort daarvoor uit Italië overgewaaide dominospel diende mogelijk als inspiratiebron.
In 1825 maakte Braille zijn eerste schrijfplank en tussen zijn vijftiende en twintigste bracht hij talloze verbeteringen aan in zijn schrift: afkortingen, leestekens en zelfs een notatiesysteem voor bladmuziek. In 1837 verscheen het eerste volledige brailleboek: een vaderlandse geschiedenis in drie kloeke delen.
Braille was tegen die tijd docent aan het blindeninstituut. Alle leerlingen gebruikten zijn systeem maar moesten dit stiekem doen. De nieuwe directeur had het namelijk verboden omdat de investering in reliefboeken anders voor niets was geweest. Bovendien vond hij dat blinden hetzelfde schrift moesten leren als zienden.
Braille was te timide om voor zijn uitvinding op te komen. Daarom nam adjunct-directeur Joseph Gaudet dat op zich. Gaudet is later wel Brailles apostel genoemd. Op 22 februari 1844, bij de opening van het nieuwe gebouw, overhandigde Gaudet de bezoekers een in het geniep geschreven pamflet over het brailleschrift. De demonstratie die daarop volgde had zo'n succes, dat zelfs de directeur overstag ging.
Gaudet verzorgde vervolgens een stroom publikaties in brailleschrift, waaronder het eerste tijdschrift. Voorbeelden van het schrift werden in alle talen vertaald en eind 19de eeuw duikt het begrip in Nederlandse woordenboeken op.
Braille zelf was vanaf zijn 35ste door een slepende t.b.c. te zwak om de hele dag les te geven. Hij stierf op 6 januari 1853, 44 jaar oud. Buiten het blindeninstituut was hij zo goed als onbekend. Brede internationale erkenning van zijn schrift liet nog een kwart eeuw op zich wachten, maar precies honderd jaar na zijn dood werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar het Panthéon, om te worden bijgezet tussen Frankrijks nationale helden. Alleen zijn handen bleven achter in zijn geboortedorp, in een verzegelde betonnen kist op zijn grafsteen.
Een ander schrift, waarbij puntjes en streepjes worden gebruikt, is het morsealfabet, zo genoemd naar de Amerikaanse uitvinder Samuel Finley Breese Morse [1791-1872], een van de eersten die een bruikbare elektromagnetische telegraaf construeerden.
