Een vaag begrip dat de suggestie wekt dat het voortbestaan van de hele mensheid op het spel staat. Het gaat evenwel om massamoord; genocide*; etnische* zuiveringen, kortom misdaden tegen (een deel van) de eigen bevolking. Dit kan zowel in als buiten oorlogstijd plaatsgrijpen. Deze categorie van misdaden kwam voor het eerst ter sprake tijdens het Neurenberg-proces. Ze wordt vermeld in het Statuut van de internationale militaire rechtbank, gehecht aan het Verdrag van Londen van 8 augustus 1945 met betrekking tot de vervolging van oorlogsmisdadigers.
In het Verdrag van Straatsburg van 1974 wordt de verjaring van de ergste van deze misdaden opgeheven. In ons taalgebied bestond er discussie over de vertaling van de oorspronkelijke tekst (die enkel in het Frans, Engels en Russisch was). Bedoelden de opstellers van het statuut nu mensheid of menselijkheid? Zowel het Frans (humanité) als het Engels (humanity) is dubbelzinnig in deze. ‘Tegen de menselijkheid’ zou nochtans begrijpelijk zijn want dit impliceert ‘onmenselijkheid’. In de definitie van het Statuut wordt bovendien gerept over ‘moord, uitroeiing, deportatie’ enzovoort. Dergelijke misdrijven worden ook niet gepleegd op het hele mensdom. Koenen omschrijft ‘misdrijf tegen de menselijkheid’ als ‘het uitmoorden van bepaalde bevolkingsgroepen of genocide’. Juist doordat de uitdrukking niet erg doorzichtig is, kunnen we haar als eufemistisch bestempelen.
In 1989 trad Pinochet af als staatshoofd. Maar voor het zover was, had hij er wel voor gezorgd dat er speciale wetten waren aangenomen, waarin stond dat hij en andere militairen niet vervolgd konden worden voor de misdaden die zij begaan hadden. Overal in de wereld was en is men het er echter over eens dat Pinochet misdaden tegen de menselijkheid heeft gepleegd.
Blikopener 4, december 1998
Rechters in Portugal buigen zich sinds enkele maanden over een lijvig dossier met ‘misdrijven tegen de menselijkheid’ waaraan het regime Soeharto zich vergreep na de brute annexatie in 1975 van de voormalige Portugese kolonie Oost-Timor.
Vrij Nederland, 09-10-99
Volgens MDM maken Russische militairen zich op grote schaal schuldig aan misdaden tegen de menselijkheid en zijn brandstichting, verkrachting en moord onder de burgerbevolking eerder regel dan uitzondering.
De Morgen, 15-02-1000
