Woordenboek van Eufemismen

Marc de Coster (2004)

Gepubliceerd op 17-08-2018

heengaan

betekenis & definitie

Sterven; overlijden. Deze populaire metafoor die het doodgaan minder erg moet maken is al vrij oud. Vadertje Cats dichtte ooit: ‘Eer de derde son ontsloot den dageraet, Verneemt men dat de man allencxen henen gaet.’ Vroeger kon men ‘aan een ziekte heengaan’: eraan sterven. Hetzelfde beeld van ‘vertrekken (naar een andere wereld)’ vinden we terug in andere talen, zoals het Frans (‘partir’ en ‘passer’ om er maar een paar te noemen) en het Engels (‘to quit’, ook wel: ‘to quit the scene; to pass away’). ‘The departed’ zijn in het Engels de overledenen (zij die heengegaan zijn). In veel exotische culturen (zoals bij de Australische aboriginals) is het noemen van de overledene taboe.

In plaats van de naam wordt er gesproken over ‘hij die is heengegaan’. De angst voor het uitspreken van bepaalde namen is overigens wijdverbreid. Zie als voorbeeld Adonai*. Oorspronkelijk was ook ‘overlijden’ een eufemisme. Het betekende immers letterlijk ‘overgaan’, waarmee dan bedoeld werd: overgaan van een levende naar een dode toestand of van de aarde naar de hemel.

R. is... in bewusteloozen toestand heengegaan, zonder... afscheid te nemen van vrouw en kinderen.

Vrouwe D.P. Bohn-Beets: Onze Buurt, door een ongenoemde. 1871, geciteerd in WNT

Ze is een mooie dood gestorven, als zoiets bestaat. Ze is heengegaan op het graf van mijn vader, op zijn verjaardag bovendien.

Nieuwe Revu, 13-12-99

Met haar is een van de moedigste strijders van het illegale front heengegaan.

Vrij Nederland, 23-12-99