Euthanasie plegen, de dood van een (meestal maar niet altijd) ongeneeslijke en lijdende persoon of een dier doelbewust bespoedigen (bijvoorbeeld als dokter). Euthanasie komt uit het Grieks en betekent letterlijk: edele dood; dood zonder trauma of leed. De ideale basis dus voor een eufemisme. Wie in het oude Griekenland ter dood veroordeeld werd, kon de eer aan zichzelf houden en een gifbeker drinken. Je ontnam anderen als het ware het beslissingsrecht over jouw dood.
Het woord euthanasie raakte in het begin van de negentiende eeuw ingeburgerd in onze taal. Omdat de woorden ‘dood’ en ‘doden’ hier perfect gecamoufleerd worden, kunnen we ‘euthanaseren’ zien als een neutrale term. In nazi-Duitsland werden lichamelijk en geestelijk gehandicapten gedood op basis van racistische theorieën. Officieel werd er echter gesproken over euthanasie en deden de overheden het voorkomen alsof het hier ging om het verzachten van het leed van gehandicapte mensen. Euthanasie is een erg rekbaar begrip. In rapporten en werlcnota’s sprak men destijds van ‘selectie’, ‘bijzondere behandelingen’, ‘zuiveringsoperaties’ of ‘speciale installaties’, net zoals men later het woord ‘eindoplossing’ (zie Endlösung”) zou gebruiken. Auteurs die gespecialiseerd zijn in de geschiedenis van deze periode plaatsten het woord ‘euthanasie’ systematisch tussen aanhalingstekens, om het bedrieglijke gebruik dat ervan werd gemaakt te benadrukken.
Er wordt steeds een onderscheid gemaakt tussen actieve en passieve euthanasie. Het toedienen van een (dodelijke) injectie valt onder actieve euthanasie. Verzorging of medicatie staken valt onder de noemer passieve euthanasie. Tegenwoordig is het begrip euthanasie echter zo ruim bekend dat er al behoefte is aan nieuwe eufemismen. Goed in de markt liggen ‘humane dood’ en ‘genadedood’ (in het Duits: ‘Gnadenstod’; in het Engels ‘mercy killing’). De laatste jaren spreken we ook van ‘stervensbeheersing*’ en ‘staken” van levensverlengende behandeling’.
‘Wij moeten zeventien procent van het aantal aangeboden katten noodgedwongen euthanaseren’, zei een meneer van de Dierenbescherming onlangs in het tv-journaal. In de Volkskrant-lezersrubriek van een week geleden werd boos gereageerd. Niet alleen op deze praktijk maar ook op dit eufemisme, dat bijna een leugen was.
Taalvervuiling, aldus Eric Beauchemin uit Hilversum. Immers, euthanasie geldt pas als er sprake is van ondraaglijk lijden. Ook ontbreekt bij de zwerfkatten de herhaald uitgesproken wens te sterven. De Dierenbeschermer had ‘laten inslapen’ kunnen zeggen, als iets nauwkeuriger eufemisme. Doden en doodgaan van dieren blijkt steeds weer een gevoelige zaak. In januari werd gesproken van een gekke koe die was ‘overleden’ ofwel ‘bezweken’.
de Volkskrant,
Gross’ activiteiten als medewerker van de neurologische afdeling van het Weense kinderziekenhuis stonden helemaal ten dienste van de nazi-idealen: raszuiverheid, een stalen gezondheid en de ontwikkeling van een Uebermensch. Op kinderen die de ‘norm’ niet haalden, werden wetenschappelijke experimenten uitgevoerd of werd euthanasie gepleegd.
De Morgen, 22-03-2000
‘Besmet’ is hij al jaren, zegt hij. Hij doelt op de Ikon-documentaire ‘Dood op verzoek’, die hem in 1994 wereldwijd beroemd en berucht maakte. Hierin werden de laatste maanden van een andere
patiënt van hem vastgelegd, tot het moment dat Van Oijen hem voor de camera euthanaseerde. NRC Handelsblad, 03-03-2001
