Betekent letterlijk ‘eindoplossing’ maar onder Hitler werd de term gebruikt als een obscure allusie op de algehele uitroeiing van de joodse bevolking; volkerenmoord dus. Voluit had men het over de ‘Endlösung der Jugendfrage’. Het ging om een eufemistische benaming voor Hitlers plan om de joden in Europa systematisch uit te roeien.
Het woord sloeg echter niet op de eliminatie van miljoenen slaven en zigeuners. Reinard Heydrich, het hoofd van de Duitse Geheime Politie, gebruikte de term wellicht voor het eerst in de zin van ‘vernietiging’ in een brief van 6 november 1941. Duitsland moest volgens de nazi’s ‘Judenrein’ zijn.
Tevoren sloeg Endlosüng enkel op deportaties. In september 1938 werd het woord in die betekenis nog gebruikt door Franz Stuckart die in 193 5 de Wetten van Neurenberg ontwierp. In 1942 presenteerde Heydrich, in opdracht van Hermann Goering, een uitgewerkt plan tot de Endlösung van het jodenvraagstuk. Vgl. Holocaust*. Naast Endlösung gebruikten de nazi’s nog synoniemen zoals: ‘Aussiedlung’ (evacuatie); ‘Sonderbehandlung’ (speciale behandeling) en ‘Umsiedlung’ (nieuwe vestiging).
De mondige mensheid maakte zich op voor de definitieve oplossing van alle problemen en de rei
niging van alle onzuiverheid. De nazi’s zouden er het woord Endlösung voor gebruiken.
Die uitdrukking staat voor de hoogmoed die het denken twee eeuwen lang in zijn ban heeft gehouden. En daarom is ze zoveel geschikter dan de term Holocaust (’brandoffer’) om er de vernietiging van het Europese jodendom mee aan te duiden. Ze drukt de moorddadige pretentie uit van een rede die geen andere grenzen accepteert dan zichzelf, omdat ze zich in het bezit van de zuivere waarheid waant en zich in staat weet deze in werkelijkheid om te zetten.
De Groene Amsterdammer, 07-06-95
En misschien zou Hitler anders zijn gaan denken over zijn voorgenomen Endlösung, waarbij alle Joden vernietigd moesten worden.
Trouw, 31-07-99
Eichmann, die een centrale rol had gespeeld in het transport van de joden naar de vernietigingskampen, en daarmee in de Endlösung, heeft tijdens zijn proces nooit ontkend dat de holocaust heeft plaatsgevonden.
Trouw, 02-03-2000
