In de jaren zeventig van de twintigste eeuw opgekomen benaming voor iemand met een gebrek of een kwaal. "Wie een lichamelijk gebrek heeft, heet tegenwoordig een ‘lichamelijk gehandicapte’. Kreupele is een woord dat zowel als smaakloos als wreed werd beschouwd. Blinden en slechtzienden zijn dan weer ‘visueel gehandicapt’. ‘Geestelijk (of verstandelijk) gehandicapten’ is tegenwoordig de politiek correcte term voor wat men vroeger denigrerend gekken of desnoods geesteszieken noemde. ‘Gehandicapte’ moest het in de jaren vijftig gebruikte ‘invalide’ vervangen. Het woord beslaat echter, zoals hierboven aangeduid, een veel breder spectrum dan ‘invalide’. Dat was aanvankelijk wel een eufemisme (een vreemd woord dat eigenlijk ‘niet gezond’ betekende) maar gaandeweg bleek het niet meer verhullend genoeg.
Het positieve van ‘gehandicapte’ zat in het feit dat er niet uitdrukkelijk verwezen werd naar iemands al dan niet gezond zijn. Ondertussen heeft ook dit eufemisme zijn beste tijd gehad. Bij gebrek aan een goed alternatief (er werden lullige suggesties gedaan zoals andersvalide* maar die waren een kort leven beschoren) en vanwege het feit dat de term stevig ingeburgerd is, wordt hij getolereerd. Zij het niet naar de zin van iedereen want ‘gehandicapt’ betekent in feite ‘benadeeld, belemmerd’, en zo willen sommige gehandicapten zich beslist niet voelen. Interessant om hierbij op te merken is de ironische toepassing van ‘gehandicapt’ in bepaalde kringen, namelijk lesbisch of homo (zie hiervoor Kunst & Schutte). Er wordt duidelijk gerefereerd aan ‘het afwijkende, het ongezonde’. Sedert de jaren negentig duiken politiek correcte benamingen op voor personen met een gebrek of een kwaal: mensen* met een fysieke uitdaging, met een vlekje. Mogelijk hebben we te maken met een modieuze trend. Het wachten blijft dan ook op een goed alternatief voor ‘gehandicapte’.
Geef een hoog opgeleide gehandicapte de nodige elektronica en hij werkt net zo goed als ieder ander. Of beter zelfs, want gehandicapten zijn uiterst gedisciplineerd.
de Volkskrant, 10-10-95
Uit ander onderzoek blijken er intussen nog wel meer perversiteiten in de wetgeving over steun aan gehandicapten.
De Morgen, 09-02-2000
