gevolg van de in 1950 aangenomen wet Gemeenschappelijke Regelingen, om te komen tot samenwerking van gemeenten in een bepaalde regio t.a.v. lokaal-bestuurlijke taken, die bij een gezamenlijke aanpak beter tot hun recht kunnen komen. In 1958 kwam het al tot een geregelde samenspraak tussen de burgemeesters van Tilburg en tien omliggende gemeenten in de Streekraad Midden-Brabant.
Begonnen werd met het streven naar betere busverbindingen, betere wegen en de bouw van een schouwburg. In 1961 traden meer gemeenten in Midden-Brabant toe tot de Streekraad. Men kwam op een totaal van 24 gemeenten. Het beleid werd gericht op de woonfunctie, recreatie, werkgelegenheid; in 1963 vastgelegd in een rapport. In 1965 werd gekozen voor twee stadsgewesten in Midden-Brabant: het Stadsgewest Waalwijk met 6 gemeenten; het Stadsgewest Tilburg met 15 gemeenten. Uiteindelijk zouden de twee stadsgewesten weer worden samengevoegd.Het Stadsgewest ’s-Hertogenbosch werd opgericht in 1965. Veertien Brabantse en drie Gelderse gemeenten gingen over tot samenwerking op het gebied van woningbouw, aanleg bedrijfsterreinen, recreatiemogelijkheden, alsmede vuilverwerking, ambulancevervoer etc. Het Stadsgewest kent twee diensten: de gewestelijke gezondheidsdienst en het gewestelijk onderwijs adviescentrum.
In het gebied van de Agglomeratie Eindhoven gold sinds 1976 een speciale wet, die duidelijk kenmerken van een vierde bestuurslaag bevatte, een vorm van verlengd lokaal bestuur, iets wat bijna heeft geleid tot de verdeling van de provincie Noord-Brabant in drie tot vier provincietjes. Deze mogelijkheid werd in 1983 weer verlaten. De Agglomeratie Eindhoven werd als zodanig ook opgeheven.
Het stadsgewest Breda werd opgericht in 1975, een samenwerkingsverband van 21 gemeenten; het Streekorgaan Gewest Helmond stamt uit 1966 met 10 deelnemende gemeenten; het Streekorgaan Kempenland, gestart in 1970, telde 9 gemeenten; het Streekgewest Land van Cuijk, begonnen in 1970, met 10 gemeenten; het Stadsgewest Oss, startte in 1973 met 9 samenwerkende gemeenten; het Samenwerkingslichaam Regio Uden-Veghel begon in 1977 en telde zes gemeenten, nadat uiteindelijk ook Sint-Oedenrode was toegetreden; het Streekgewest Westelijk Noord-Brabant, in 1974 opgericht, telt 18 gemeenten. De gemeente Maarheeze nam een aparte plaats in door deel uit te maken van het Limburgse Stadsgewest Weert, waartoe vroeger ook Budel behoorde; deze gemeente trad echter in 1971 uit dat streekgewest i.o.
Uitzonderingen in de Brabantse Stadsgewesten zijn ook de gemeenten Hedel, Ammerzoden en Maasdriel uit Gelderland, aangesloten bij het Stadsgewest Den Bosch.
Inmiddels is er in 1984 een Samenwerkingsverband Midden-Brabant ontstaan met 16 deelnemende gemeenten, waarvan een overging naar Stadsgewest Den Bosch en waarbij het Stadsgewest Waalwijk met 6 gemeenten zal worden gevoegd. De provincie streeft naar een verdeling van Brabant in zeven streekgewesten op 1 januari 1990: samenvoeging van de stadsgewesten Tilburg en Waalwijk; handhaving van stadsgewest Den Bosch; samenvoeging van de gewesten Uden-Veghel; Oss en Land van Cuijk; samenvoeging v.m. agglomeratie Eindhoven met streekorgaan Kempenland; streekorgaan gewest Helmond; handhaving Stadsgewest Breda en Streekgewest Westelijk Noord-Brabant.
Bron: Prov. N.-Brabant; info Stads- en Streekgewesten.