gemeente gelegen ten westen van Eindhoven, een vroegere vrije heerlijkheid, bestaande uit de kerkdorpen Hoogeloon, Hapert en Casteren en de buurtschappen Biezenheuvel, Broekenseind, Dalem, Heieind, Heikant, Heuvel, Hoogcasteren, Landorp, Lemel en De Pan. De gemeente telt 8016 inwoners (1984)enis 4025 ha groot.
Ze grenst aan de gemeenten Oost-, West- en Middelbeers, Vessem, Wintelre en Knegsel, Eersel, Bergeijk en Bladel en Netersel.Wapen: Van azuur, beladen met een klimmende leeuw van goud, getongd en genageld van keel; het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee paarlen (1958). Dit wapen, maar dan zonder kroon, had de gemeente reeds in 1819.
Het gemeentehuis bevindt zich in Hapert.
Geschiedenis: De drie dorpen zijn al zeer vroeg bewoond geweest, wat uit opgravingen is gebleken. Op de Zwartberg te Hoogeloon zijn grafheuvels uit de Bronstijd gevonden; in Casteren trof men verschillende Romeinse voorwerpen aan. Hapert wordt in de tijd van St. Willibrord, 710, genoemd als Heopardum.
Samen maakten de drie afzonderlijke dorpen een heerlijkheid uit, die later ook van een schepenbank werd voorzien. Het was een vrije heerlijkheid, die aan de Abdij van Tongerlo behoorde en later aan het Bisdom van ’s-Hertogenbosch kwam. De goederen werden echter tijdens de generaliteitsperiode verbeurd verklaard. De staat der Verenigde Nederlanden trad toen als eigenaar op. In die tijd kwamen de pastoors van Netersel om de parochie van Casteren te bedienen. Drie dagen in de week werd in een eigen bedehuis de mis gelezen. Casteren werd echter eerst in 1852 een eigen parochie.
Hapert wordt voor het eerst genoemd in 710, toen St. Willibrord in die plaats bezittingen verkreeg. Die goederen gingen over op de Abdij van Tongerlo. Vanuit Hoogeloon werd deze plaats door de abdijheren bediend.
In 1819 werd Hapert een zelfstandige parochie. Ook in de dagen, toen de katholieke godsdienst verboden was, bleven de abdijheren van Tongerlo actief.
Hoogeloon kreeg omstreeks 1400 een katholieke kerk, waarvan de toren nog overgebleven is. Omstreeks 1925 was dit bedehuis te klein geworden. De kerk werd toen gesloopt. In het begin van de 19de eeuw was zij nog uitgebreid. Dicht in de buurt werd een nieuw bedehuis gebouwd, waar een kleine klok van de oude kerk uit 1747, gegoten door Alexius Petit, naar toe werd gebracht. De oude toren behield toen een tiendklok uit 1435, gegoten door Jan Zeeltman, en een uit 1791 gegoten door Henricus Petit.
De kerk uit 1858 van Hapert werd in 1923 afgebroken. De neogotische toren uit omstreeks 1900 bleef echter behouden met een tiendklok, in 1747 gegoten door I. Chaudoir uit Leuven. De nieuwe kerk werd ook toegewijd aan de H. Severinus.
Hoogeloon kreeg in het begin van de 19de eeuw een Nederlands Hervormd kerkje, een rechthoekig zaalgebouw met een torentje op het dak en voorzien van een klok uit 1668, gegoten door Jacobus de Clerck. Het werd begin deze eeuw afgebroken.
De Nederlands Hervormde kerk van Hapert stamt uit 1826, maar werd al in de twintiger jaren buiten gebruik gesteld en gesloopt.
De R.K. kerk van Casteren stamt uit het begin van deze eeuw en werd toegewijd aan St. Willibrordus.
Bevolking: De inwoners leven hoofdzakelijk van de landbouw en de veeteelt. Daarnaast is er binnen de gemeente enige industrie gekomen, zoals sigarenindustrie, textiel, aanhangwagens, haarden, plastic en metaal.
Recreatie: Baron de Cartier de Marchienne, Belgisch ambassadeur te Londen, die eigenaar was van het zogenaamde kasteeltje van Duizel, heeft in de eerste helft van deze eeuw een groot gebied ten oosten van Hapert in zijn bezit gekregen. Hij schonk deze bos- en heidegebieden aan de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Het werd een natuurreservaat als oer Kempisch landschap.
Overheidsinstellingen e.d.: gemeentehuis, Provincialeweg 1, Hapert; politiebureau, Provincialeweg 56, Hapert; postkantoor, Kerkstraat 58, Hapert, postagentschap, Heuvelseweg Hoogeloon.
Nutsbedrijven: gas: Gasbedrijf Eindhoven; water: Waterleidingmij Oost-Brabant, Dorpstr. 197, Veldhoven; elektriciteit: PNEM, Industrieweg 37, Veldhoven.
Onderwijs: twee r.k. en een prot. chr. basisschool te Hapert; een r.k. basisschool te Hoogeloon en een r.k. basisschool te Casteren. Sportaccommodaties: in Hapert sportcomplex „Lemelvelden”, in Hoogeloon sportcomplex ,,Roetwijer” en sportvelden ,,Bij de oude Toren”, in Casteren sportcomplex ,,Smeel”. Bronnen: dr. H. van Velthoven, Brabant een gewest in opkomst, 1946; P. G. Bins, Toeristengids, 1965.
