Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

HALFVASTEN

betekenis & definitie

Wanneer de vastentijd half om was, werd er flink gefeest. Tussen vastenavond en Pasen lag in de echte vastentijd vroeger het vrijen stil.

Daarom werd er ook wel gezegd: „Met vastenavond wordt ’t lief in het zout gelegd; met halfvasten wordt zij eens omgekeerd en met Pasen wordt zij eruit gehaald.” Als de vasten voor de helft voorbij was, kwam sinte greef of de graaf van halfvasten op de proppen met zijn vijgen en rozijnen en met haantjes op een stokje. Waar deze figuur, die dan de plaats inneemt van prins carnaval, vandaan komt is niet met zekerheid te zeggen. Er is verondersteld, dat hij in 1508 „geboren” zou zijn, toen er in Antwerpen een schip met vreemde vruchten binnenkwam. De mensen stonden sceptisch tegenover die zuidvruchten, maar de schout had er meer vertrouwen in. Hij kocht de gehele lading en deelde alles uit. Sindsdien trok in Antwerpen de schout of een van zijn dienaren als graaf verkleed op een schimmel met halfvasten weldoende rond.In Geldrop bleef de graaf van halfvasten bestaan. Daar kent men nog steeds het rijden van de halfvastenhaantjes. Deze worden meestal van gewoon deeg gebakken en opgesmukt met een kam en een staart van gekleurd papier. De kinderen zetten die haantjes op een stokje totdat ze er genoeg van hebben en ze opeten. Er worden daar ook klonten gebakken, aparte broodjes met krenten. Men kent er nog een oud liedje: „Kinderen hangt uw korfkens uit, ik heb wat nieuws vernomen; alsdat de greef uwen neef is in dit land gekomen. Wat heeft de graaf al meegebracht? Vijgen en rozijnen, koek en tes, scheer en mes, haantjes op een steksken, maar als gij dan niet wijzer zijt, zal ik mij er niet mee moeien, dan zal de greef uwen neef brengen een dikke roeie.” In Geldrop bleef alleen het haantje van dit gebruik over; in Veldhoven is getracht de graaf van halfvasten in ere te herstellen.

Halfvasten wordt ook gevierd in carnavalskledij met bals, zo gaat in het dorp Zeeland een Halfvastencarnavalsstoet door de straten. Bron: Anton van Oirschot, Oude gebruiken.

< >