Encyclopedie van Noord Brabant

Anton van Oirschot (1985-1986)

Gepubliceerd op 20-10-2020

BERGEN, JAN VAN

betekenis & definitie

(Borgvliet 1528-Segoira 1567), begr. in Bergen op Zoom: Jan van Bergen of Jan van Glymes was markies van Bergen op Zoom; zoon van Anton van Bergen; hij werd in 1559 stadhouder van Henegouwen en in 1560 gouverneur van Valenciennes en Kamerrijk. Van Bergen kwam in 1562 in verzet tegen kardinaal Granvelle en nam ontslag als stadhouder, welk ontslag hem echter niet werd verleend.

In 1566 volgde het Verbond der Edelen met het bekende smeekschrift. De adel stuurde Jan van Bergen met Montigny als afgezanten naar de koning van Spanje, ook op aandringen van de landvoogdes Margaretha, om bij Philips II aan te dringen op verlichting van de plakkaten en opheffing van de inquisitie. Zij hadden geen succes en de gezanten mochten zelfs Spanje niet meer verlaten. In 1567 overleed Jan van Bergen in Spanje. Zijn stoffelijk overschot werd met pracht en praal in Bergen-op Zoom begraven. Na zijn dood werd er door de Raad van Beroerten een proces tegen hem aangespannen.

Van Bergen werd veroordeeld en zijn goederen werden verbeurd verklaard; er werd beslag gelegd ook op de stad Bergen op Zoom. Het Markiezenhof, waar de markiezin dan bij wijze van gunst mocht blijven wonen, werd leeggehaald; de inboedel werd in Antwerpen verkocht. Eerst door de Pacificatie van Gent kwam het Markiezaat weer in het bezit van de rechtmatige eigenaars. Nieuwe markies werd Jan van Wittem, die gehuwd was met de erfgename van Jan van Glymes, Maria van Merode. De StatenGeneraal verklaarden echter in 1581 dat Jan van Wittem vervallen was verklaard van het Markgraafschap; zij beleenden Willem van Oranje ermee. Van Wittem’s gezag bleef er echter gehandhaafd.Bron: C. Slootmans: Jan metten lippen, zijn familie en zijn stad, 1945; A. van Oirschot: Middeleeuwse kastelen van Noord-Brabant,

1981.