De studie van de folklore komt in Frl. onder invloed van de romantiek op in het begin der 19de eeuw. J.
H. Halbertsma verzamelde materiaal omtrent volksgebruiken, volksgeloof, klederdrachten, sagen en correspondeerde daarover 1834 al met Jacob Grimm.
Heel wat hebben hij en zijn broer Eeltje verwerkt in de Lapekoer en andere verhalen in de Rimen en Teltsjes.Hij werkte los van het Fr. Genootschap, waar W. Eekhoff bezig was, en stond ook buiten het Fr. Selskip van 1844. Spoedig na de oprichting hiervan vroegen T. R.
Dijkstra en H. Sytstra in en buiten hun kring aandacht voor de V. (door hen nog naar Duitse en Scandinavische voorbeelden met mythologie aangeduid). Na allerlei enquêtes verschijnen in ‘Iduna ’ al spoedig sagen en sprookjes, in Frl. verzameld. Er waren plannen voor een Fr. sagenboek, er zijn handmerken (‘runen’) verzameld, men informeerde naar volksgebruiken en -geloof; een samenvattende uitgave komt er niet.
Later sprokkelen G. Colmjon en J. v. Loon verder, maar Waling Dijkstra, die al eerder folkloristisch materiaal had gepubliceerd, vestigde zijn naam als volkskundige met zijn twee delen Uit Frl.s Volksleven (1894), waarvan slechts te betreuren is, dat het geen bronnen vermeldt. In dezelfde tijd werkte Johan Winkler, die folkloristica meedeelde in de Fr. Volksalmanak en in Oud-Nederland (1888). In de 20ste eeuw was eerst de belangstelling gezakt, al verzamelde bijv.
N. J. Waringa tal van voorwerpen (in 1957 geschonken aan de oudheidkamer te Drachten), zonder veel te publiceren. Ondertussen gaf Jaap Kunst zijn Terschcllingcr Volksleven uit (1915) en publiceerde K. Uilkema zijn studie over de ontwikkeling van het Fr. boerenhuis (1916).
Onder invloed van de door J. Botke gepropageerde ‘gea-kunde’ vond de Fr. V. na ca. 1935 meer beoefenaars in Dam Jaarsma (sagen, sprookjes, volksliederen), J. J. Kalma (bibliografische e.a. onderwerpen, o.a. Dokkumers), S.
J. v. d. Molen (sagen en legenden, boerenhuis, volksgebruiken), KL Sierksma (over diverse onderwerpen). Een lijst van hen, die zich van tijd tot tijd met Fr. V. bezighouden, zou tientallen namen omvatten; de Fr. beweging heeft in brede kringen belangstelling ook voor dit onderwerp gewekt. De Fr. Akademy heeft een eigen volkskundecommissie.
Men zie de afzonderlijke trefwoorden: Arreslede, baluitslaan, begrafenisgebruiken, doop, eierenzoeken, zie ganstrekken, geboorte, Hantsje.
Aan de Oude Bildtdijk wordt op ‘Sloffermet’ het oude volksspel ‘kooitjetipelen’ beoefend, dat veel handigheid vraagt Harddraven met ‘belsliden’ 2al nog lang tot de Friese volksvreugden van de winter behoren Plus, huwelijk, kaatsen, Kallemooi, keatsjen, Kerstmis, kinderschrik, kinderspelen, klederdracht, kloksturen, kooitjetipelen, Koppermaandag, Maria Lichtmis, meiavond, meiboom, merkeldagen, nieuwjaarsslepen, oogstgebruiken, oudejaarsavond, oudejaarsvuur, Pasen, Pinkster, rommelpot, Sint-Maarten, Sint-Nicolaas, Sint-Pieter, SintSteffen, Sint-Thomas, sloffermet, tippen, vastenavond, volksgeloof, volksweerkunde. —> Kallemooi, Sint-Thomasluiden.
Zie: Repert., 359-361, 370-372.
