Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

SPOKEN

betekenis & definitie

De vele dialectische vormen (spook, spoek, spûk, spok) wijzen op wijd verbreid geloof aan S., hier en daar nog niet uitgestorven.

Het aantal sagen over S. is talrijk. Reeds in Fr. bronnen uit de M.E. Nog 1729 betoogt U. Huber in Heedendaegse Rechtsgeleertheyt, dat een ‘om spookerij ende nickers rasery’ gevluchte boer sterk staat, als hij met getuigen bewijzen kan dat hij niet zonder reden het gepachte huis heeft verlaten. Het Fr. volksgeloof kent grote verscheidenheid van S..plaagbeest, witte en zwarte juffer, koploze dieren als veulen, paard, kalf, hond, kat; lokale spokerijen en toevallige verschijningen. De reden waarom het spookt, kon zijn: moord, zelfmoord, verbergen van gestolen waar, een verzuimde belofte of een vergeten doodshemd voor een overledene.

Dikwijls wordt geen reden vermeld. De middelen om S. te verdrijven zijn vele, maar vaak moest een duivelbanner helpen, zie Spûkgûle.

< >