(Fr.: de Jouwer, ook wel de Greate Jouwer, in tegenstelling met de Lytse Jouwer, Hiaure in Westdongeradeel; wrsch. bevat de naam een onbekende landnaam). Hoofdplaats van Haskerland (5332 inw.).
Oorspronkelijk een uitbuurt van het dorp Westermeer en in 17de eeuw de moeder boven het hoofd gegroeid. J. kwam echter niet verder dan de status van ‘vlecke’ (zie Vlek).
Er woont ca. 50 pct. van de gern, bevolking. Gemeentehuis op het landgoed Herema-State (park met vijvers en openluchttheater).
Ned. herv. kerk (1644, met karakteristieke toren uit 1628), doopsgez. kerk (1824), geref. kerk, r.k. kerk. Neutrale, chr. en r.k. kleuterschool.
Openb. lagere, herv. chr., chr. en r.k. lagere school, openb. ulo- en chr. uloschool, r.k. huishoudschool.Industrie: tabak, koffie en thee (sedert 1753, Douwe Egberts), meubels, metaal, enkele drukkerijen, terwijl het oude ambacht vertegenwoordigd is door koperslagerijen en klokkenmakerijen. De scheepswerf van E. Holtrop van der Zee kwam na W.0.11 tot nieuwe bloei. Op de vierde donderdag in sept. wordt de bekende ‘Jouster merke’ gehouden, als jaarmarkt in 1466 ingesteld. J. bezit een sprekend wapen (schoof haver, Fr.: hjouwer). Het ‘vlek’ heeft een eigen karakter: Men spreekt van ‘Jouster orthodoxie’ (confessioneel, maar vrijzinnig in de levenspraktijk).
Geboorteplaats van E. A. Borger en G. A. Wumkes. Voor het wapen—zie Dorpswapens.
Zie: A. de Jong, De parochie J. (Groningen 1940); G. A. Wumkes, Nei sawntich jier (1949); Repert., 194; Algra, De Historie 1, 196-210; Leeuw. Cour. (24.8.1957).
