De plaats waar de overheid van grietenij of (later) gem. zetelt. Hier werd eertijds ‘de Weer of recht’ gehouden, zie Weerstal.
Vele grietenijen hadden achtereenvolgens verschillende H.en (bijv. Baarderadeel, Dantumadeel, Doniawerstal, Smallingerland en Westdongeradeel) of meer dan één H. tegelijk (bijv. Opsterland, Tietjerksteradeel, Utingeradeel en Weststellingwerf). Andere grietenijen verloren hun H., doordat deze tot stad werd en dus buiten hun rechtsgebied viel. Toch bleef de overheidszetel er soms (Franekeradeel, Wymbritseradeel en, vrij recent, Leeuwarderadeel). Weer andere trokken zich op den duur uit de stad terug (Hemelumer Oldeferd en Wonseradeel). Engwirden en Schoterland maakten beide (i.p.v. respectievelijk Tjalleberd en Oudeschoot) het centrum Heerenveen (dat in beide lag) tot H.; het gevolg was dat ze ten slotte tot één gem. verenigd werden.
