Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

GESCHENK

betekenis & definitie

Onderdeel van de pacht van (beklemde zowel als onbeklemde) boerderijen en losse landen. Wrsch. werd dit G. in de M.E. door de pachter aan zijn landheer betaald als deze huwde of hem een zoon geboren werd, als hij de grond verkocht (betaling geschiedde aan de nieuwe landheer) of (bij kloostermeiers) als een nieuwe abt zijn ambt aanvaardde, mogelijk ook als de pachter zijn landen aan een andere huurder overdroeg (zie Propijn).

Dit G. is een symbool van erkenning door de pachter van zijn nieuwe landheer, van de wettigheid van zijn zoon en zijn huwelijk.Ca. 1550 en later komt men in huurcontracten (of certers, charters) veel het periodieke G. tegen. De pachter is verplicht telkens na het verstrijken van een bepaalde periode (in Frl. meestal drie, vier of zes jaar) een vast bedrag (meestal een of twee jaar huur extra) aan de landheer te betalen. De hoogte van dit G. bewijst, dat het geen erkennings-G. is. Dit laatste (uitgezonderd de propijn bij wisseling van huurder) is immers in de 17de eeuw slechts een klein bedrag (bijv. een munt, vaak een rozenobel of een jong dier, vaak een lam, terwijl het periodieke G. soms 2/s deel van de huurprijs uitmaakt. Het periodieke G. is dan ook te zien als een gevolg van de floreenbelasting. Deze belasting was gebaseerd op de huurwaarde der landen en omdat na het opstellen van de registers van de aanbreng de huurwaarde sterk gestegen was, was het fiscaal voordeliger de officiële huur te handhaven, en de prijsstijging als belastingvrij G. in te vorderen). zieFloreen.