Edel geslacht uit Rinsumageest, uitgestorven 16de eeuw met Hack, uit wier huwelijk met Tjalling Bolta een nieuw geslacht E. sproot. Zoon Aede (1497-1551) heerschap ten landdage wegens Tietjerksteradeel.
Vier van zijn zoons bij het Verbond der Edelen, zo Frans (♱ 1603), president van het Hof (1602) (zijn tak stierf 1718 uit) en Tjalling (| als balling, Wezel 1572), raad in het Hof (1557-68). In zijn nageslacht veel gedeputeerden en grietmannen (in Rauwerderhem 1602-65, 1714-95).Bij de 67 namen onder de Statenresolutie (1640) ter benoeming van Willem Frederik waren zes E.'s. Frans Julius Johan (1752-1828), grietman van Doniawerstal (1773-95, 1816-19), gedeputeerde (1789), lid Algemene Raad van het Dep. Frl. (1812), werd 1814 onder de Fr. edelen benoemd, weigerde baronnentitel; de E.'s bleven jonkheren. Van kleinzoon Frans Julius Johan (1818-1901), raadsheer in het gerechtshof te Lwd., liberaal lid Eerste Kamer (1850-94), voor- zitter (1880-88), minister van Staat, stammen de huidige E.’s af. Oudste zoon was Idzerd Frans van Humalda van E. (1843-1907). Sinds 1951 weer een stamhouder in Frl.
Zie: Stb. I, 100; 11, 65; Ned. Adelsboek (1941), 352; (i955), 95; v. d. Aa IV (E), 93-95; N.B.W. Iv, 586-596; Fr. Adelaar, 34; Sminia, Naamlijst, 29-31; 99, 132, 163-164, 167-168, 179, 205, 351, 360; id., Naamlijst (1816-51), 21, 26, 35; Andreae, Nalezing, 46, 55, 61-62, 76.
—, Jhr. Idzerd Frans van Humalda van, jurist (Lwd. 26.1.1843-Den Haag 24.4.1907). Substituut-griffier en raadsheer te Lwd., schoolopziener (1871-74), lid Prov. Staten (1871-84), Ged. Staten (1874-79), liberaal lid Tweede kamer voor Dokkum (1879-84), lid Raad van State. Onderwijsdeskundige, oprichter van Volksonderwijs. Amateurmusicus en -componist. Zie: Slj. en Rj. (1907), 237-239; N.B.W. Iv, 594; A. S. Wadman, H. G. v. d. Veen (1955), 203, 249.
—, Jhr. Tjaard Anne Marius Albert van Humalda van, jurist (Lwd. 5.1.1869-Den Haag 21.1.1946). Burgemeester van Deventer; schreef muziek bij Fr. teksten, o.a. van D. Kalma en R. Tolman; vertaalde in het Fr. naar Ovidius, Sophocles (Kening Oidipous, 1923) en Terentius (Phormio, 1940).
—, Jhr. Willem Carel Gerard van, jurist (Lwd. 16.8.1866-Bonn 16.12.1910). Werkte aan opheffing van Frl. uit economische depressie, verschafte landbouwkrediet, bevorderde rundvee-export (o.a. naar Rusland). Voorzitter Fr. Mij. van Landbouw (190407), bestuurslid Fr. Gen. Legaten voor Fr. Gen. en Fr. Mij. van Landbouw.
Zie: Vr. F. xxi, 333-336; Spahr van der Hoek, Fr. landb. II, 495-496.
