Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 29-12-2019

Standen

betekenis & definitie

Hieronder verstond men van oudsher groepen van personen uit de menschelijke samenleving, die door gelijkheid van afkomst, ambt, levenspositie, beroep of bedrijf, gemeenschappelijke belangen hadden en een min of meer afgezonderd geheel vormden.

De historische ontwikkeling hier te lande leidde in de middeleeuwen tot de vorming van drie standen:

a. de Geestelijkheid;
b. de Edellieden;
c. de Steden.

De rechtstreeksche of zijdelingsche invloed der Geestelijkheid, die door schenking in het bezit kwam van aanzienlijke goederen, was zeer groot.

De Adel ontwikkelde zich, deels door de gunsten, deels door de zwakheid van den landsheer, tot een machtigen stand.

De opkomst der Steden, als door den landsheer erkende vereenigingen van vrije burgers, dateert voornamelijk uit de 12e en 13e eeuw.

De landsheer werd, bij vermindering van inkomsten door oorlog en geldverspilling, dikwijls gedrongen geldelijke ondersteuning te zoeken bij zijn onderdanen. Daartoe werden dan de vertegenwoordigers der Standen, Stenden of Staten, in vergadering bijeengeroepen. De Adel werd geacht tevens de vrije landbouwers te vertegenwoordigen. De invloed dezer Staten, door het verleenen of weigeren van hulpbetoon, nam in den loop der jaren zeer toe. In vele gevallen was de landsheer genoodzaakt tegenover de inwilliging eener „bede” bepaalde rechten of privileges aan zijn onderdanen toe te kennen. tDoor de Kerkhervorming is de invloed der Geestelijkheid in ons land gebroken. Bij gebreke van een souverein vorst daalde onder de Republiek de macht en de beteekenis van den Adel. De Steden, daarentegen, oefenden groote macht uit.

De politieke rechten van den Adel zijn tijdens de Fransche overheersching afgeschaft. Koning Willem I wilde deze rechten weder herstellen en gaf den Adel stem bij verkiezing van leden voor de Provinciale Staten. Bij de Grondwetsherziening van 1848 zijn echter alle politieke rechten van den Adel afgeschaft. Door het individualistisch kiesrecht oefenen de Standen, die men in onze moderne maatschappij aantreft, geenerlei invloed op de samenstelling der vertegenwoordigende lichamen.