Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 08-01-2020

Opmerkzaamheid

betekenis & definitie

is die acte van den menschelijken geest, waardoor hij zijn zielsenergie richt op één punt, zoodat een voorstelling of een groep van voorstellingen in het blikpunt van de psyche komt te staan. Eén onderwerp houdt ons dan bezig en neemt ons geheel in beslag.

Gewoonlijk duurt de opmerkzaamheid op één punt niet lang; spoedig gaat zij weer over tot wat anders, meestal tot zulk een groep van voorstellingen, die met de voorafgaande in een of ander verband staan.Men kan zijn opmerkzaamheid slechts richten op één punt tegelijk. Ago quod ago, ik kan slechts één ding tegelijk doen. Wel kan de wisseling van de opmerkzaamheid zeer snel gaan, zóó snel zelfs, dat de indruk wordt gewekt, alsof iemand aan meer dan één object tegelijk zijn opmerkzaamheid schenkt.

De opmerkzaamheid wordt dikwijls onderscheiden in een willekeurige opmerkzaamheid, die daarin bestaat, dat we opmerkzaam zijn uit innerlijke overwegingen, door bepaling van onzen wil; en in onwillekeurige opmerkzaamheid, waarbij factoren buiten ons in die mate op ons inwerken, dat we gedwongen zijn daaraan onze opmerkzaamheid te geven.

De voorwaarden voor de opmerkzaamheid kunnen liggen in het object: goede gezondheid, de leeftijd, de begaafdheid, belangstelling voor een onderwerp, spanninggevoelens, enz. Ze kunnen ook gevonden worden in het object: het nieuwe, vreemde en onverwachte, degroote intensiteit van de gewaarwording, de sterke inwerking op het gevoelsleven, enz. Van de factoren in het tweede punt genoemd wordt vooral partij getrokken bij de reclame.