Het woord houdt verband met een neiging tot orde en methode, die aan Wesley, een der vaders van het Methodisme, eigen was. Het Methodisme is een plant van Engelschen bodem.
Naar zijn oorspronkelijke bedoeling was het een reusachtige poging in de 18e eeuw om het wankelende lichaam der Engelsche Hoogkerk te stutten, en nieuw leven in zijn versteende vormen te gieten. Ons bestek laat niet toe deze religieuze beweging in al haar omvang te beschrijven.
We mogen ook verwijzen naar de namen van de beide vaders van het Methodisme, Wesley en Whitefield. Hun gevoelens liepen uiteen met betrekking tot de leer der genade, daar Wesley Arminiaansch, Whitefield Calvinistisch was.
Het beginsel van Wesley werd al spoedig overheerschend in de beweging. Het Methodisme bestond echter niet in de eerste plaats in afwijking van een of ander der 39 artikelen, maar het concentreerde heel de waarheid der Christelijke religie op twee punten, n.l. om de plotselinge, bewuste ervaring van schuld en genade, d. i. om de persoonlijke bekeering, en ten tweede om de openbaring van dat nieuwe leven in een geheel nieuwen vorm, daarin bestaande, dat men uitging op het bekeeren van anderen; door onthouding van wereldlijke vermaken toonde een ander mensch te zijn, en de Christelijke volmaaktheid reeds in dit leven voor bereikbaar hield.
Deze eenzijdigheid leidde ertoe, dat allengs verschillende dogma’s werden bestreden, gewijzigd, of van ondergeschikte waarde geacht. Trouwens, het Methodisme heeft geen tijd om een belijdenis op te stellen.
Het kan zijn Evangelie wel op een stuivertje schrijven. Het is zijn doel slechts om zielen te. winnen.
Daartoe dringt het aan op plotselinge bekeering; en in verband daarmee moet de prediking zoo schokkend mogelijk zijn, daar de bekeering zelf een schok is.
Het dreigen met den toekomenden toorn, met het oordeel, met de verschrikkingen der hel wordt hiertoe een welbeproefd middel geacht.
En zij die bekeerd willen worden of bekeerd zijn treden niet toe tot de gemeente, maar tot de Vereeniging. De kerk als kerk, wordt feitelijk prijsgegeven, en het Genadeverbond op zij gezet.
Dit apart stellen van het individu, zoowel van zijn omgeving als van zijn eigen verleden, leidt verder tot het apart stellen van het geestelijk leven, tot het trekken van een scherpe grenslijn tusschen het Christendom, dat zich alleen de geestelijke dingen in engeren zin ziet toegewezen, en de wereld, die al het overige voor zich kan behouden. Zielen winnen is het eenige werk, en de eenige taak van den bekeerde is het getuigen.
Intusschen mag men het oog niet sluiten voor de kracht en de glorie van het Methodisme tegenover doode orthodoxie. Overal waar een opwekking van geestelijk leven niet kan vloeien in de bedding van een gezond kerkelijk leven, moet noodzakelijk het Methodisme zich openbaren.
Wesley is dan ook de herschepper van het Engelsche en Amerikaansche Protestantisme geweest; de middellijke bewerker van de revivals, welke sedert zijn optreden telkens in de Protestantsche kerken zijn wedergekeerd, de vader van de inwendige zending, de stichter van het Christelijk Socialisme. Het Methodisme heeft zich over onderscheidene landen der wereld uitgebreid in vele Methodistische kerken.
In ons vaderland bestaat geen eigenlijk gezegde Methodistische kerk, wel echter een Methodistische richting, die b.v. in het Leger des Heils, Jeruël en andere Evangelisatie-vereenigingen te voorschijn treedt. Voorts zijn de sporen van het Methodisme ook na te gaan in het Reveil, in de Afscheiding en in de Doleantie.
