Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 08-01-2020

Orde

betekenis & definitie

I. God is een God van orde.

Hij eischt, dat alle dingen met orde geschieden (1 Cor. 14 : 40). Hij heeft als de Schepper aller dingen en als de Onderhouder van al wat wat leeft aan alle dingen een orde gesteld.

Hij heeft aan al zijn werken een orde gegeven (Ps. 148 : 6). Dat zijn zijn ordinantiën of ordeningen.

Het zijn de openbaringen van zijn wil, want zijn wil is levenswet voor alle creatuur. Die ordinantiën gelden op ieder levensterrein.

Wanneer het schepsel die ordinantiën eerbiedigt en gehoorzaamt, dan is er orde. Dan geschiedt alles ordentlijk.

Zoo zijn er ordeningen voor hemel en aarde (Job 38 : 33; Jerem. 31 : 36). Dat zijn de natuurwetten.

Er zijn ook ordeningen voor de overheid (Rom. 13 : 2).

Die deze ordeningen wederstaan, zullen over zichzelven een oordeel halen.

Daar zijn ook menschelijke ordeningen, die op Gods ordinantiën rusten (1 Petr. 2 : 13). Daar zijn ook ordeningen in het huisgezin en in de gemeente des Heeren (1 Cor. 14 : 35; 1 Cor. 14 : 29—33, 40).

Onder het Oude Testament bestonden ook vele ordeningen voor den dienst (1 Kron. 24, 25, 26, 27).Overal, waar men zich aan de ordeningen, hetzij rechtstreeks door de Heilige Schrift tot ons gekomene of uit de Heilige Schrift afgeleide, houdt, daar en daar alleen is orde. Anders ontstaat er wanorde.

II. 1. Catholieke orden (ordo religiosus).

Daaronder verstaat men zulke geestelijke vereenigingen, welker leden zich door plechtige aflegging der drie geloften: armoe, kuischheid, gehoorzaamheid verplichten om te streven naar een hoogere zedelijkheid (dubbele moraal) volgens een voorgeschreven regel. De geloften, die de leden (in onderscheiding van de leden eener congregatie) afleggen, worden niet aanstonds bij het komen in de orde opgelegd. Er is een proeftijd (novitiaat). Eerst na drie jaren kan de eigenlijke opname in de orde geschieden. Dan beduidt die opname de overgave van den persoon aan God en aan de orde. De gelofte van armoe legt den opgenomene op nooit naar vermogen te streven.

Wat hij bij de opname bezit en wat hem later mogelijk ten deel valt, is alles voor het klooster. De gelofte van kuischheid legt hem niet alleen sexueele onthouding op, maar hij neemt ook op zich altoos ongehuwd te blijven. De gelofte van gehoorzaamheid roept hem tot volkomen onderdanigheid aan zijn superieuren volgens de regelen van de orde. De overste van een orde kan een lid van elke verplichting jegens God of menschen ontslaan. De orde der Jezuïeten heeft nog een vierde gelofte (zie art. Jezuïeten). Sinds 1215 moet elke orde de pauselijke bekrachtiging hebben.

De geestelijke ridderorden hadden deze drie geloften niet. Zij hadden slechts een eenvoudige gelofte (zie art.).

Er bestaat nog een derde orde, die der Tertianen. De leden dezer orde mogen midden in de wereld blijven, mogen huwen en hun beroep uitoefenen, maar zij moeten de genieting der wereld ontvluchten en zooveel mogelijk naar de regelen van de orde leven.

2. Andere orden. Er bestaan buiten de Roomsche kerk tal van genootschappen, die ook den naam orde dragen. Het zijn vereenigingen, die met het oog op een bijzonder doel samenkomen en naar vaste regels leven. Zulke orden hebben ook verbintenissen door beloften of bevestigd door eeden. Ze waren er vroeger al en werden dan onder de geheime orden gerangschikt. Ze zijn er ook nu nog. Zoo bijv. de orde der Vrijmetselaars, geheel en al op humanistisch standpunt staande; de orde der Odd Fellows, de orde der Illuminati in de 18e eeuw tegen het Jezuietisme, opnieuw opgericht in 1880, de orde van dester, een theosofische orde en tal van andere orden.
3. Pauselijke orden. Het woord orde wordt ook wel genomen in den zin van ordeteekens. Volgens de cancellaria ordinum equestrium bestaan er de volgende pauselijke ordeteekenen:
1. de Christusorde, de hoogste orde, die slechts zelden verleend wordt;
2. de Piusorde sinds 1847, gesticht door Pius IX;
3. Orde van den heiligen Gregorius, gesticht 1 September 1831, door Gregorius XVI;
4. de Sylvesterorde, 31 October 1841, gesticht door Gregorius XVI;
5. de orde van het heilige spoor, 1905 gesticht door Pius X;
6. de orde van het heilige graf;
7. de orde van de heilige Cecilia, 1847 gesticht door Pius IX.
4. Staatkundige orden. Zoo bijv. in ons land de orde van den Nederlandschen leeuw, de orde van Oranje-Nassau, de huisorden van de koningin enz. (Zie het art. Ridderorden.)
5. Zoo zijn er nog wetenschappelijke en militaire orden en tal van andere.