Dit woord komt in het tegenwoordig spraakgebruik vooral in drie beteekenissen voor.
Ten eerste kan het woord „bewustzijn” beteekenen de geschiktheid om psychische handelingen te verrichten of psychische toestanden te hebben. Het vormt dan een tegenstelling met bewusteloosheid.
Ten tweede wordt het woord gebezigd om aan te duiden het inbegrip van alle psychische toestanden, de totaliteit van hetgeen wordt doorleefd, hetzij in het individu, hetzij in een groep van personen, hetzij in de menschheid. Bij het individu spreekt men van gewaarwordingen en strevingen als van bewustzijnsverschijnselen, bij een gemeenschap spreekt men van volksbewustzijn, nationaal bewustzijn, wereldbewustzijn. Zoowel bij het individu als bij groepen worden deelen in het bewustzijn onderscheiden, als rechtsbewustzijn, zedelijk bewustzijn, godsdienstig bewustzijn. Ten derde, en dit is de beteekenis waarin het woord vooral in de psychologie gebruikt wordt, beteekent het: weten van zijn eigen psychische toestanden. Er is onderscheid tusschen den bewustzijnsinhoud (in deze samenstelling wordt het woord „bewustzijn” in de tweede beteekenis gebruikt) en het weten van dien bewustzijnsinhoud. Bewustzijn beteekent: weet hebben van zijn psychische ervaringen. Het wordt in deze beteekenis gebruikt in tegenstelling met onbewuste of onderbewuste.
