Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 29-12-2019

Bewijzen

betekenis & definitie

Iets kan bewezen worden óf door onmiddellijke waarneming óf door redeneering. Dat de zon bestaat, is niet te bewijzen door redeneering maar door rechtstreeksche waarneming met de zintuigen iederen dag.

Zal in de redeneering een stelling gelden en als waar worden erkend, dan moet zij zich gronden op en afgeleid kunnen worden uit een stelling die vast staat en algemeen als waar wordt aangenomen. Bewijzen (argumentatie) is herleiden van onbekende stellingen tot bekende.

Dit proces van bewijzen kan heel ver worden voortgezet. Het bizondere kan afgeleid worden uit het algemeene en dit algemeene kan weer als een bizondere afgeleid worden uit een nog hooger algemeene, enz.

Ten slotte stuit men op het onbewijsbare. Men kan niet tot in het oneindige bewijzen (er is geen regressus in infinitum).

De keten der bewijzen moet ergens vastliggen. De bewijsvoering in de redeneering komt dus ten slotte uit bij waarheden die onbewijsbaar en in zichzelf zeker zijn.

Zulke waarheden zijn b.v. de axiomata in wiskunde en logica, stellingen waarvan ieder onmiddellijk zeker is en die door evidentie vast staan. Dergelijke laatste waarheden die de uitgangspunten en grondslagen van onze redeneering zijn, worden ons ook geboden in de bizondere openbaring, neergelegd in de Heilige Schrift.

Hier is het Deus dixit (de Heere heeft gesproken) de grondslag en het uitgangspunt van de redeneering. De Christelijke wetenschap schaamt zich niet te erkennen, dat zij het Schriftbewijs minstens even geldig acht als het redebewijs.In de redeneering moet men zich wachten voor verschillende fouten in de bewijsvoering b.v. de metabasis eis allo genos, d. i. dat men iets anders bewijst dan bewezen moet worden; de petitio principii, wanneer men als bewezen veronderstelt, wat men bewijzen moet; de saltus in demonstrando, waaraan men zich schuldig maakt, wanneer de bewijzen die men aanvoert niet logisch samenhangen en men dus een sprong maakt; de cirkelredeneering of circulus vitiosus, door in eenzelfde rede-verband a met b en b met a te bewijzen.