Lexicon van het bijgeloof

Walter Gerlach (2000)

Gepubliceerd op 11-11-2022

Weekdagen

betekenis & definitie

Uit heidense en christelijke tradities hebben zich in de loop der tijd bijgelovige denkbeelden over de geluks- en ongeluksdagen van de week gevormd.

Maandag

Net als de woensdag en de vrijdag schreef men aan deze dag vroeger kwade dingen toe. De maandagse arbeid brengt geen zegen, en zij die op maandag geboren zijn, staan niet onder een gelukkig gesternte. Een dag om - zoals de kerk in de Middeleeuwen verordonneerde - voor de arme zielen in het vagevuur te bidden. Volgens het volksgeloof waren er drie ongelukkige maandagen in het jaar. Zo ook in het Westerkwartier van Groningen. Men wist niet welke maandagen dat waren en daarom begon men op een maandag niet met een werk van enig belang. De boer die een stuk land wilde ploegen, legde alvast ’s zaterdags een paar voren om. (K. ter Laan, Nieuw Groninger Woordenboek, 1929)

Dinsdag

De naam is afgeleid van de Germaanse oorlogsgod Ziu. Dinsdag is net als donderdag een ‘vlees- en braaddag’. Gunstig om het vee naar de weide te drijven, niet aan te raden als trouwdag. Levende doden houden ervan op dinsdag rond te spoken.

Woensdag

De naam is een verbastering van Wodan, de Germaanse oppergod. Het was vroeger een geluksdag, maar later kwam de christelijke geestelijkheid hierop terug, omdat Jezus op een woensdag door Judas verraden werd. Degenen die op woensdag zijn geboren, staan net als de op maandag geborenen onder een kwaad gesternte. Wie op woensdag zijn haren wast, krijgt hoofdpijn.

Donderdag

Wat voor de christenen de zondag is, was voor de Germanen de donderdag, de dag van de god Donar (zie donder). Een gunstige dag voor magische verrichtingen, en ook een uitgelezen dag voor huwelijken en andere feestelijkheden.

Vrijdag

Genoemd naar de godin Freya. Echter door christelijke invloed van de oorspronkelijke vrolijke dag verworden tot een droefgeestige vastendag. Volgens zeggen de lijdens- en sterfdag van Jezus. Behalve dat men op deze dag bij wassende maan nooit de haren moet laten knippen, waarschuwt de bijgelovige weekdagendeskundige ook voor verhuizingen of het aanvangen van een reis op deze dag. En op vrijdag de dertiende hebben sommigen het te kwaad. In de volksgeneeskunde geldt de vrijdag echter als gunstig voor medicijngebruik.

Zaterdag

De naam is ontleend aan de Romeinse god Saturnus. De zaterdag werd door de kerk tot dag van Maria verklaard, feestdag van Maria. Deze dag ontwikkelde zich tot een traditionele baad- en wasdag, waarop ook geen zware arbeid verricht mocht worden. Anderzijds lag Jezus op zaterdag in zijn graf, en zo hebben allerlei demonen vrij spel.

Zondag

De Romeinen spraken van dies solis, de dag van de zon. De zondag, waarop niet gewerkt wordt, is ook de Dag des Heren en werd al in het allereerste begin van het christendom als dag van de opstand van Jezus gevierd en geheiligd. Op deze dag worden de zondagskinderen geboren, die geesten zien en in de toekomst kunnen kijken. Is het op zondag mooi weer, dan blijft dat de hele week zo. Wat men ’s zondags droomt, gaat in vervulling.

→Donder, → Dertien, →Zondagskind.