Leviatan, groot waterdier (walvis); (fig.) roofzuchtig monster.
In de bijbel is de leviatan een slangachtig en monsterlijk waterdier; in sommige gevallen kan ook de krokodil bedoeld zijn. Latere auteurs hebben het wel vereenzelvigd met de walvis of een walvisachtige. De bijbelse leviatan is mogelijk een mythologisch dier van vijandelijke volken, dat een bedreiging vormde voor de Israëlieten. Vgl. Jesaja 27:1, ‘Op die dag zal de HEER ingrijpen: / hij trekt zijn groot en machtig zwaard / tegen Leviatan, de snelle, kronkelende slang, / en hij zal Leviatan doden, het monster in de zee’ (NBV) en zie ook Job 3:8, Psalmen 74:14 en 104:26. Het verhaal ‘Leviathan’ van P.F. Thomése in zijn bundel Zuidland speelt in het Noordwijk van de zestiende eeuw. Het verhaal gaat over een grote storm en de stranding van een walvis, die door een van de personages, refererend aan de bijbel, ‘Leviathan’ wordt genoemd.
Bijbelcitaat: Leuvense Bijbel (1548), Jesaja 27:1. In dien dach sal die Heere besoecken met sijnen harden ende grooten ende stercken swaerde, ouer Leuiathan dat serpent, lanck als eenen hantboom, ende ouer Leuiathan dat cromme serpent, ende hy sal dooden den waluisch die in die zee is. (De Statenvertaling (1637) heeft drake i.p.v. waluisch.)
Gebruiksvoorbeeld: En ook was hij op een eigenaardige wijze trots geweest: dat God voor hem, een nederige visserman, de gevreesde Leviathan gezonden had. (P.F. Thomése, Zuidland, 1990, p. 40)
Gebruiksvoorbeeld: De Amerikaanse overheid kampt al jaren met een groeiende beweging van rechtsgezinde burgers die naar de wapens grijpen vanuit de overtuiging dat de staat hen als een echte Leviathan wil vertrappelen. (De Standaard, dec. 1995)
