Alfa is een maatstaf die wordt gebruikt in de financiële wereld om aan te tonen dat een belegging of investering boven of onder verwachting heeft gepresteerd. Een positieve alfa geeft aan dat een belegging het beter heeft gedaan dan verwacht, een negatieve alfa dat een belegging slechter heeft gepresteerd.
Binnen de financiële wereld wordt vaak verwezen naar parameters als de alfa en de bèta. De bèta is hierin de parameter die aangeeft hoeveel een aandeel schommelt in de koers ten opzichte van de koers van een index. Wanneer een aandeel bijvoorbeeld een bèta heeft van 0,60, dan betekent dit dat wanneer de index met 1 procentpunt stijgt, de waarde van het aandeel stijgt met 0,60 procent. De alfa is hieromtrent de parameter waaraan men kan aflezen of een aandeel naar verwachting heeft gepresteerd. In andere woorden, de alfa is een indicator die aangeeft in hoeverre de verwachtte schommeling van de waarde van het aandeel op basis van de bèta correct is. De alfa is hiermee een zeer nuttige indicator, aangezien aandelen niet altijd schommelen in waarde volgens de voorspelde bèta.
De alfa zegt op zichzelf dus niks over het verwachtte rendement dat een bepaald aandeel zal opleveren. Wel zegt het iets over het verwachtte rendement dat op basis van de bèta is berekend en het rendement dat daadwerkelijk is behaald.
Om de alfa uit te rekenen, dient men ten eerste het rendement van een risicoloze belegging af te trekken van het verwachtte rendement van een aandeel. Een veelgebruikt voorbeeld van een risicoloze belegging is schatkistpapier van de overheid. De uitkomst hiervan moet in vermindering worden gebracht met het extra rendement dat men verwacht op basis van de bèta, het getal dat overblijft is de alfa.
