De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Antwerpse majolica

betekenis & definitie

Zoals blijkt uit een edict van de schout van Antwerpen, in 1442 uitgevaardigd. telde het St.-Lucasgild van deze stad in dit tijdvak reeds onder de kunstambachtslieden geleiers. vervaardigers van verglaasd aardewerk. Verschillende Italiaanse majolicabewerkers vestigden zich te Antwerpen in de aanvang van de 16de eeuw en voerden er de kunst van het tinhoudend faience in naar Italiaanse mode. de meest bekende majolicabewerker was Guido di Savino, afkomstig van Gastel Durante, later bekend als Guido Andries en Pieter Frans van Vencdigen.

Eerstgenoemde is hoogstwaarschijnlijk de maker van de door prins Hendrik III van Nassau bestelde vloeren in het kasteel van Breda, terwijl de beroemde tegelvloer van de abdij van Herkenrode (thans te Brussel. Kon. Musea voor Kunst en Geschiedenis) door de laatste werd vervaardigd. Van de Vlaamse pottenbakkers treedt het geslacht Boghaert vader Jan en zijn zoons Adriaen en Jan wel het meest op de voorgrond. Men onderscheidt drie perioden: een eerste waarbij de Italiaanse invloed overweegt, een tweede met de eigen typische ornamentiek ontleend aan de zgn. Florisstijl, rol- en bandwerkornament in een zuiver Vlaamse verwerking van bepaalde Italiaanse motieven, en ten slotte een korte periode waarin nieuwere Italiaanse versieringswijzen worden toegepast.

Kenmerkend in de drie stijlperioden is het beperkte kleurenpalet: blauw, oranje, citroengeel, groen en mangaanpaars, terwijl het glazuur doorgaans glanzender is dan bij de Italiaanse majolica. Tot de Antwerpse produktie behoren vloertegels en tegeltableaus, vazen, borden en schotels en vooral ook apothekerspotten, waarbij het typische Venetiaanse a foglie-motief als versiering optreedt. Als gevolg van de Tachtigjarige Oorlog weken in de tweede helft van de 16de eeuw vele Antwerpse plateelbakkers uit. vooral naar de Noordelijke Nederlanden. waar zij mede de stoot gaven tot de ontwikkeling van de zgn. Noordnederlandsc majolica, de voorloper van het Delfts. Het Antwerpse bedrijf ging er uiteindelijk aan te gronde.

< >