Door een vierzijdig glazen prisma HFKG, zo te slijpen, dat de vlakken HF, FK, KG en GH de juiste hoeken met elkaar vormen, kan men ervoor zorg dragen, dat een op HF invallende lichtstraal op KG en GH zo wordt weerkaatst, dat deze door het vlak FK weer naar buiten treedt in een richting, die loodrecht staat op die van de invallende lichtstraal. Men moet daarbij niet alleen rekening houden met de terugkaatsing door KG en GH, welke vlakken met een spiegelende laag zijn bedekt, maar ook met de straalbreking van het licht bij de overgang van lucht in glas e.o.
Van deze mogelijkheid maakt men gebruik bij het construeren van een a., een klein apparaatje van ca 1 cm hoog en met een grootste diameter van slechts enkele centimeters. Hiertoe slijpt men de ribbe H weg, zodat nog ccn nieuw vlak DE ontstaat en het dus een vijfzijdig prisma DEFKG wordt. Een op DE invallende lichtstraal treedt nu door FK naar buiten in een richting, die met de oorspronkelijke richting ccn hoek maakt van 90° + α. Met een metalen schuifje kan men het vlak DE of het vlak EF afdekken. Kent men nu de punten X en Y en ziet men in de verte een punt C, waarvan men de loodrechte afstand tot XY wil meten, dan wordt als volgt gehandeld:
Staande op de lijn XY en kijkende in het vlak EF houdt men het prisma zo voor het oog, dat men het punt Y ziet. Vervolgens verplaatst men zich zijdelings langs XY totdat men op een punt A van XY komt, waar men in het prisma kijkende het punt Y ziet en erover heen kijkende het punt C. De lijn CA staat dan loodrecht op XY. Nu bedekt men EF en verplaatst men zich in de richting van Y tot men kijkende in het prisma door DE naar Y op een punt B, liggende op XY komt, waar men over het prisma kijkende weer punt C ziet. De lijn CB maakt dan met de lijn XY een hoek van 90o + α.
Van de driehoek CAB kan men nu de afstand AB meten en kent men de hoeken CAB (nl. 90o) en CBA (nl. 90 ° - α). Uit deze gegevens kan men de afstand CA berekenen. Veelal is het vlak DE zó aangebracht, dat men de afstand AB slechts 1OO x moet nemen om de afstand AC te krijgen. (Gewoonlijk slijpt men bij de ribbe daardoor een zeszijdig prisma wordt, blijft men van een pentagonprisma [vijfzijdig prisma] G nog een stuk van het prisma weg om het apparaat kleiner te houden. Hoewel het spreken.) A. KRUIDHOF.