Al eeuwenlang is Schoonhoven het centrum van de ambachtelijke zilversmeedkunst in Nederland. Eind vorige eeuw bijvoorbeeld werkte dertig procent van de beroepsbevolking in de zilverindustrie. Nog steeds geeft het edelmetaal glans aan de Zilverstad. Er zijn talloze zilverwinkels, zilversmidwerkplaatsen en zilverfabrieken te vinden. Ieder jaar op Tweede Pinksterdag wordt in het oude centrum van Schoonhoven de Nationale Zilverdag georganiseerd. Tientallen zilversmeden uit heel Nederland tonen er hun vakmanschap.
Ook in enkele musea glanst het edelmetaal. Een schitterende collectie goud en zilver van toen en nu is te zien in het Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum. Het is waarschijnlijk het meest uitgeslapen museum van Nederland, want hier tikt ook de grootste collectie wekkers in Nederland. Het zijn er 2000, in alle soorten, maten en vormen: mechanisch, elektrisch en elektronisch, van antieke modellen tot een wekker die automatisch thee kan zetten (natuurlijk is die klok van Engelse makelij). Ze zijn afkomstig uit diverse landen. Nederland ontbreekt, want in ons land zijn nooit wekkers gefabriceerd. Het museum gaat ook in op de geschiedenis van de wekker. Vroeger gebruikten alleen monniken een wekker om de gebedstijden te dicteren. Later werd het een speeltje van de rijken. De industriële revolutie en de opkomst van de spoorwegen in de 19de eeuw leidden tot massaproductie van goedkope wekkers voor de werkende mens. Het museum bezit ook het oudste Nederlandse torenuurwerk met carillon.
Het werd in 1542 vervaardigd door Heynrick Vabrie uit Den Haag. Het museum is gevestigd in de voormalige Havenkazerne aan het Kazerneplein.
TIP: In het Edelambachtshuis, dat onderdak vond in de voormalige synagoge aan de Haven 13, is de privé-collectie 'Drie eeuwen antiek Schoonhovens zilver' te bewonderen.
De Stichting Zilver in Beweging is het belangrijkste centrum voor hedendaagse zilverkunst in Nederland. Het is gevestigd in De Watertoren, gebouwd in 1901 en een van de merkwaardigste gebouwen in zijn soort. Het waterreservoir is namelijk verpakt in een soort kasteel. De woningen van de machinisten vormen een Grieks kruis. Daarboven verheft zich de vijftig meter hoge toren, die rijk is voorzien van siermetselwerk. Het romantische ontwerp in chaletstijl is van de architect F.A. de Jongh.
Voor het stadhuis van Schoonhoven geeft een ring van gekleurde stenen de plaats aan waar in 1591 de laatste heks in Nederland op de brandstapel stierf. Het was Marrigje Ariëns, een kruidenvrouwtje, dat met zelf gebrouwen homeopathische drankjes, poeders en smeerseltjes zieken genas. Dat lukte niet altijd. Daarom beschuldigden ontevreden patiënten haar van hekserij. Het kruidenvrouwtje werd schuldig bevonden en ter dood veroordeeld. Na eerst te zijn gewurgd werd haar lijk op een brandstapel gecremeerd. Zie ook: Oudewater (U)*.
Het Nederlands Museum van Knipkunst is apetrots op het meest unieke knipsel dat ooit in Nederland is gemaakt. Het is getiteld De Romeinse Vrijheid, geflankeerd door portretmedaillons van twaalf keizers en vormt het absolute hoogtepunt uit het oeuvre van de bekendste papierknipster uit de 17de eeuw, Joanna Koerten-Blok (1650-1715). Zij had een geheel eigen stijl van gravureachtig knippen, die zij vooral toepaste bij het maken van portretten. Ook maakte zij knipwerk in reliëf.
De Romeinse Vrijheid is het best gedocumenteerde oude knipsel uit de geschiedenis van de Nederlandse papierknipkunst. Het staat afgebeeld op een tekening van Jan Goeree uit 1708 en wordt uitvoerig beschreven in een verzameling lofdichten, die in 1735 verscheen onder de titel Het Stamboek op de Papiere Snykunst van mejuffrouw Joanna Koerten. Het museum kocht het beroemde knipsel in 1999. De vaste collectie van het museum bestaat uit 18de-en 19de-eeuws knip-, prik- en snijwerk, zogeheten papieren bavelaars (afbeeldingen op kleine schaal), geknipte profielportretten, 19de-eeuwse volkskunst, witte en zwarte schimmen, knipwerk als illustratie en werk van 20ste-eeuwse papierknippers. Adres: Stadhuisstraat 7.
