Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 31-07-2023

woke

betekenis & definitie

(2008) (< Afro-Am.-Eng. to wake, wakker worden of maken) (straattaal) alert (voor bijv. racisme of maatschappelijke ongelijkheid), modebewust, trendgevoelig; geëngageerd. De term wordt ook vaak neerbuigend gebruikt tegenover (linkse) mensen die zich teveel om sociale onrechtvaardigheden bekommeren. Populair geworden door het nummer "Master Teacher" uit 2008 van soulzanger Erykah Badu, vanwege het refrein "I stay woke". Zie ook: wokebrigade*.

• Williams steunt de beweging Black Lives Matter (BLM) van vlak na de moord op de zwarte tiener Trayvon Martin, toen die nog maar een hashtag was. De acteur is ook uitvoerend producer van een documentaire over BLM, Stay woke. Woke, een term van sociale werkers die 'op je hoede voor racisme' betekent, is na dertig jaar opeens hip geworden. (De Standaard, 08/07/2016)
• Woke: straattaal, alert zijn voor onrechtvaardigheid en racisme. (Metro, 16/11/2016)
• Ja dit is kut voor Marcel Steeman, de best wel woke D66-wethouder in Castricum die de niet ongrappige webzijde eerlijkeverpakkingen.tumblr.com bij elkaar tikte. (www.GeenStijl, 24/04/2017)
• 'Wat een woke gast', zegt jongste zoon als we 's avonds even naar een praatprogramma op tv kijken. Een van de voordelen van een tiener in huis is dat je als volwassene soms verrast wordt door woorden die je in conversaties met leeftijdsgenoten niet hoort. (Ton den Boon in Trouw, 26/08/2017)
• Vice is naar eigen zeggen het grootste mediamerk ter wereld dat zich op jongeren richt. Het wordt gemaakt door en is bedoeld voor millennials , de generatie geboren in de jaren tachtig en negentig. Het platform ziet een 'luchtige, vaak niet al te bloedserieuze' gidsfunctie voor zichzelf weggelegd. Een term die vaak valt in combinatie met Vice is 'woke' - internetslang voor een vergroot bewustzijn van maatschappelijke problemen als racisme en ongelijke behandeling van vrouwen. (De Volkskrant, 21/04/2018)
• Maar in de aanloop naar kerst 2020 maakt de BBC bekend dat ‘faggot’ en ‘slut’ eruit moeten. Dat is buiten acteur en Twitteraar Laurence Fox gerekend: die kapitein van de anti-woke-brigade toetert op Twitter dat de maat nu echt wel vol is, en het tijd is de BBC haar subsidie af te nemen. (De Standaard, 01/12/2020)
• Recent is ook nogal wat te doen om het zogenaamde 'woke zijn', een term waarmee jongeren (maar ook ouderen) aangeven dat ze tegen onrecht zijn. (François Levrau: Waarom verloopt het samenleven soms zo moeizaam: Essays over ik, jij, wij en zij. 2021)
• De weinige personages die niet uit de rijke burgerij komen, krijgen niet de beste behandeling: in het beste geval worden ze beschreven als mak en onbeholpen, in het slechtste geval als boers, roddelziek en dom. Bovendien dienen ze vaak enkel als schaakstukken voor Loveling om haar geliefde hoofdpersonages invulling te geven, of om het verhaal vooruit te duwen. Men kan mij beschuldigen van een ‘te woke bril’ bij het lezen. Loveling schrijft nu eenmaal vanuit het perspectief van Marie Santander, die zelf lid is van die hogere klasse. (De Standaard, 05/06/2021)
• Over coma gesproken. Ik las dat bepaalde woke types officieel bezwaar maken tegen de sprookjes Doornroosje en Sneeuwwitje omdat de dames wakker worden gekust door een prins. (Youp van ’t Hek: Driftkakker. 2021)
• De term Politiek Correct werd bedacht door Lenin. Lenin was geobsedeerd door ideologische zuiverheid. Alles moest 'politiek correct' zijn, tot achter de komma. Toen neoconservatieve Republikeinen in de jaren negentig bij linkse activisten een soortgelijke fixatie ontwaarden, haalden zij Lenins term van stal. Het was een invectief, een scheldwoord. Met WOKE gebeurt nu iets soortgelijks. De pioniers van de zwarte burgerrechtenbeweging zagen het als hun missie om mensen wakker te maken - get woke, stay woke - en een jaar of tien geleden herstelde Black Lives Matter de term in ere. Maar het is al lang niet meer hoe woker, hoe beter; woke werd een diskwalificatie. Veel mensen associeren woke inmiddels met fanatisme, onverdraagzaamheid en zeloterij. (De Volkskrant, 03/05/2022)
• Nieuw is het woord woke niet. Het is afkomstig van ouderwetse Amerikaanse straattaal. De zwarte gemeenschap gebruikte het in de jaren dertig om mensen aan te sporen alert te blijven op racisme. Stay woke was de uitdrukking. Later werd het gebruikt als waarschuwing voor racistisch politiegeweld. Met de start van de Black Lives Matter-beweging in 2013, werd woke gemeengoed. (Trouw, 16/07/2022)
• Antiwoke is pure koudeoorlogsretoriek, het nieuwe mccarthyisme. Zoals destijds elke kritische kunstenaar, schrijver, acteur of vakbondsman op één hoop werd gegooid met stalinisten en cryptocommunisten, zo wordt nu elk kritisch of afwijkend geluid afgedaan als ‘woke'. Plots ben ik, met terugwerkende kracht, al sinds mijn geboorte woke. (Tom Lanoye in De Morgen, 31/07/2023)