(1940+) (euf.) nuttige relaties, kruiwagens hebben. De R is natuurlijk een afkorting van `relaties'. De uitdrukking zou oorspronkelijk concentratiekampjargon zijn (zie hiervoor Ewoud Sanders, Allemaal woorden. 2005, p. 103) en werd ook opgenomen in het boekje ‘Dooddoeners en Stoplappen’ van Inez van Eijk. In de Duitse volkstaal kent men het begrip 'Vitamin B' voor dergelijke relaties.
• (De Joodsche kinderen) keken tegen vader op, als die in de Joodse Raad werkte en de familie „gestempeld” was, ze waren vol van wrok en bitterheid, als vader tegen moeder klaagde, dat je daar „vitamine R” voor hebben moest. ... Vitamine R betekende „relaties”. (Abel J. Herzberg in Onderdrukking en Verzet. 1952)
• Zelfs de allerveiligste heeft ogenblikken waarop hij verbleekt, waarop hij de grond even voelt trillen onder zich, waarop hij zich bedreigd waant en behoefte voelt aan 'vitamine R' (van Relaties). (J. Presser: De nacht der Girondijnen. 1957)
• Hij vertelde mij, dat hij een der weinigen in het kamp was, die door de Obersturmführer werden ontvangen. Geweldige portie vitamine-R. (Philip Mechanicus: Dépot. 1964)
• Voor De Telegraaf had hij de hele Heineken-affaire `gecovered' en toen al wist hij dat het in zijn vak draaide om `vitamine-R': relatievorming. (HP/De Tijd, 15/05/1992)
• Die lui hebben veel vitamine R. [R staat voor relaties, 'kruiwagens'; netwerken] (Inez van Eijk: Als m'n tante een snor had... Meer dan 8000 gelijkhebbers, afhouders, dijenkletsers en andere uitdrukkingen uit de Nederlandse taal. 1995)
• Vitamine R (van relaties) is een vreselijk begrp, maar het helpt wel. Niet iedereen is getrouwd met een dokter of heeft een specialist als zoon. (Elsevier, 22/05/2004)
• Niet iedereen was hem vriendelijk gezind, nee, maar zo zat de wereld in elkaar, kom, hij kende de aardkloot toch als geen ander, tot in deze uithoek, en hij had connecties genoeg: vitamine R, relaties, of nog beter gezegd vitamine B, zoals de Duitstalige joden in het kamp het noemden. Beziehungen. Waardevoller nog dan relaties. (Steffie van den Oord: Westerbork Girl. 2008)
• Hij heeft het altijd over ‘vitamine r’. Dom wicht dat ik ben, heb ik hem een keer gevraagd wat hij met ‘r’ bedoelt. Iedereen weet dat kennelijk. Bij Philips draait alles om relaties. Of je de juiste vriendjes in Delft hebt gehad. Bah. (René van Rooij: Het korte leven van Heleen. 2018)
