Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 27-03-2023

verduisteren

betekenis & definitie

(16e eeuw) (euf.) wegnemen, ontvreemden, ontfutselen, stelen. Volgens het WNT in deze betekenis na de 18e eeuw niet meer aangetroffen, maar dat blijkt niet juist. In de tijd van Constantijn Huygens sprak men ook van: ontdonck'ren. Vgl. achterhouden*; achteroverdrukken*; afhandig* maken; askenen*; baaien*; bappen*; bewiegemen*; djaffen*; djakken*; doffen*; van eigenaar* verwisselen; fazelen*; frikketeren*; fringensen*; gabberen*; ganneffen*; handelen*; hosselen*; intemeren*; kaaien*; kiepelen*; klaren*; klauwen*; van de kleverige* gemeente zijn; knappen*; krabben*; langvingeren*; mareedsemen*; marwiegen*; meppen*; het mijn* en dijn verwisselen; moeskoppen*; mosselen*; nakken*; njozen*; jeuk aan de palmpjes* hebben; piekhanen*; piekaan slaan; piepen*; pietheinen*; proletarisch* winkelen; promoveren*; pulsen*; rampassen*; rampokken*; ranzen*; ratsen*; ratten*; rauzen*; reetsemen*; rippen*; robberen*; roeien*; roethanen*; scaren*; scheefslaan*; schoepen; slaan*; snaaien*; snorren*; op de snuffelvaart* gaan; soppen*; stunten*; met zijn vingers in de suikerpot* zitten; tochten*; verdienen*; verdonkeremanen*; verhuizen*; kromme vingers* hebben; zeferen*.

• En toen nu zijn eigen geld was opgeraakt, omdat zijn vrouw zelfs door den dag een zijden japon wou dragen - maar een bandeau droeg ze niet! - toen is hij kleine beetjes van dat geld van de andere menschen gaan nemen.... misschien is het met een kwartje begonnen.... en toen een gulden.... en daarna een rijksdaalder.... en eindelijk een gouden tientje... en nog meer.... en nog meer moet hij genomen hebben, want de heele kast was ten langen leste leeg! Zoo iets is een apart soort van stelen, dat verduisteren heet, hoewel je niet begrijpt waarom, want toen het er nog lag, was het in duister, maar toen hij het er uit nam juist niet meer! (Carry van Bruggen: Het huisje aan de sloot. In: Groot Nederland. Jaargang 19. 1921)
• Dit impliceert o.a. dat het drinken en eigen gezondheidsverwaarlozing als minder erg wordt ondervonden dan b.v. het stelen of het geld verduisteren, het contact zoeken met de prostituées, echter ook minder erg dan het onvoorzichtig besturen van eigen auto of motor, gezwegen nog van overtredingen van de gezinsethiek, ‘goddeloosheid’ of landverraad. (I. Gadourek: Riskante gewoonten en zorg voor eigen welzijn. 1963)
• Liegen en lasteren moest Pompijn zonder de minste uitlokking, verduisteren en stelen en helen zonder de minste noodzaak, er bestond geen strafbare handeling en geen verbod of hij liep te zinnen op overtreding. (Arthur van Schendel: Verzameld werk. Deel 8. 1978)
• Achttien van de eenentwintig vakbondsleiders werden genoemd als centrale figuren in een organizatie die vakbondsleden van hun rechten beroofden door moorden, aanslagen en afpersing en die vakbondsgelden verduisterde. (De Tijd, 03/11/1988)
• Schietinstructeur politie Noord-Brabant aangehouden wegens verduisteren van munitie en projectielen. (Elsevier, 06/11/1999)