Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 15-07-2021

uitbijter

betekenis & definitie

1) (19e eeuw) (inf.) iemand die opvalt doordat hij zich anders gedraagt. Soms: dwarsdrijver.

• De oorzaak van die vreemde houding der blauwbroekjes, we weten het, zat 'm in Zwart-Jan. Die had eenmaal gezegd, dat hij niet bidden en smeeken wou om mee te gaan, omdat hij niet begreep, waarom hij juist de uitbijter moest zijn. (Joh. H. Been: De zwerftochten van Kakkerlak. 1921)
• Hij voelde het voorwendsel, voelde ook, dat Merijntje niet bij hen binnen wou komen, omdat ze joden waren.... Misschien had hij gehoopt, dat het boertje zich hij hem wou aansluiten, omdat hij toch immers ook slaag kreeg van de jongens hier, ook een vreemde was, een andere, ook een uitbijter.... Maar zo'n uitbijter als een jodenjongen zou hij tòch nooit zijn.... (A.M. de Jong: Merijntje Gijzen's jeugd. 1928)

2) (1953) (laboratoria) metingsresultaat dat afwijkt van de vorige meting, zonder aanwijsbare reden.

• Naast de bovengenoemde toevallige fluctuaties (toevallige fouten) bestaan nog drie andere categorieën van fouten nl: systematische fouten, persoonlijke fouten en grove fouten of uitbijters. (W.P. Encyclopedie. 1953, geciteerd in WNT)
• En men moet die fonetici inzoverre gelijk geven dat een ‘ongearticuleerde spraakklank’ een contradictio in terminis is, weinig minder dan een ‘onverstaanbare spraakklank’ zou zijn. Maar ik heb ook met dit novum vrede. Die / / is nu eenmaal een uitbijter tussen de klinkers; laat die abnorme dan ook maar een abnormale naam hebben. (De Nieuwe Taalgids. Jaargang 53. 1960)
• Overal in het Rotterdamse is oktober een zeer droge maand, geweest. Op dit moment zijn de volgende opgaven binnen: Hendrik Ido Ambacht 16 mm, Krimpen a.d. IJssef 20, Poortugaal 23, Vreewijk, 29 'en Spangen —een beetje een uitbijter —44 mm neerslag. (Het vrije volk, 04/11/1971)
• De hier weergegeven analyse is in staat de taalfeiten onder (2a) te verklaren, zo blijkt. Maar we hebben direkt nog iets gewonnen: de aanvankelijke ‘uitbijter’ in de tabel, de vorm dat's blijkt nu automatisch uit de voorgestelde processen te volgen.... (Forum der letteren. 1985)