Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 12-01-2024

loop naar de ratsmodee, krijg de ratsmodee

betekenis & definitie

(1931) (vgl. Jidd. laaf noch der asjmedaj) platte verwensing: loop naar de duivel. Ook als uitroep van frustratie: 'de ratsmodee!' Ratsmodee is wellicht (onder invloed van het woord rats) ontstaan als een verbastering van Asjmedei (een belangrijke figuur uit het joodse bijgeloof). Zie ook: naar de asmodee* gaan; in de ratsmodee zitten; naar de ratsmodee.

• Josua zweeg en dacht: loop naar de rasjmedaï. (Israël Querido: Van armen en rijken. 1931)
• Hij had maling aan Moos, aan Jaap, den vechter van de mesjokkene Olympiade, dien ze voor haar part maar naar de rasjmedaï moesten sturen. (Israël Querido: Menschenharten. 1932)
• (Enno Endt & Lieneke Frerichs: Bargoens Woordenboek. 1974)
• En welke negatieve associaties roept het woord 'rat' niet op! Rattegif, de ziekte van Weil, de Zwarte Dood, Ciske de Rat, rattekop, loop naar de ratsmodee!, ratjetoe ... (Leeuwarder courant, 25/09/1993)
• Deze verwensing komt voort uit een oudere uitdrukking, namelijk naar de ratsmodee gaan naar de bliksem, verdommenis gaan'. De spelling ratsmodee is overigens pas na de Tweede Wereldoorlog algemeen geworden. Heijermans schreef nog naar de raschmedij of aschmedij (1904) en Querido naar de rasjmedaï (1930). Deze uitdrukking gaat terug op het Jiddische laaf nooch der Asjmedaj 'loop naar de duivel', waarbij Asjmedaj de naam is van een koning der demonen uit het apocriefe bijbelboek Tobias. De spelling ratsmodee is waarschijnlijk ontstaan onder invloed van rats (van in de rats zitten) (Ewoud Sanders: Krijg de vinkentering! 1998)
• (Justus van de Kamp & Jacob van der Wijk: Koosjer Nederlands. 2006)
• (Hans Heesterma & Ditte Simons: Mokums woordenboek. 2014)
• (Eveline Stoel, Nelleke Noordervliet: 1000 vergeetwoorden om te koesteren. 2015)
• loop naar de ratsmodee! (Clemens Wisse: Bloemen voor een boerendochter. 2017)
• Loop naar de ratsmodee! Motje een beuk op je porum? (Willeke Brouwer: Sylvester… en de verdwaalde wolf. 2018)
• Hij riep naar de conciërge: ‘Krijg de ratsmodee! (https://harenerweekblad.nl, 24/10/2018)