gebruiken

betekenis & definitie

1) (1960+) (euf.) sterke drank, drugs, verboden preparaten, doping nemen.Wat er precies gebruikt wordt, wordt angstvallig verzwegen. Voor het eerst in een woordenboek opgenomen door Broersma (Recht voor z'n Raap. 1970).

• Ik blies een rookwolk in 'r haartoren en toen ze kwaad opkeek, zei ik vriendelijk: 'Moet je wat gebruiken, schat?' (Jan Cremer: Ik Jan Cremer. Tweede Boek. 1966)
• Gaan maanden voorbij dat ik niks gebruik, niks koop... Begonnen uit nieuwsgierigheid... altijd al hang gehad naar dit soort experimenten... ether, toen ik klein was. (C.B. Vaandrager: De reus van Rotterdam. Stadsgeheimen. 1971)
• Mannen met gerimpelde oogleden, die hoeden en lange jassen droegen, oude jenever bestelden en bij ieder rondje met een geheven vinger riepen: ‘Misschien wil tante Griet ook nog iets gebruiken.’ Niet ‘drinken’ of ‘hebben’, maar gebruiken. (Kees van Beijnum: Dichter op de Zeedijk. 1995)
• Al mijn broers en zussen werken, hebben diploma's. Ik ben de enige die gebruikt. Ik ben aan de dope geraakt door verdriet, ik raakte twee mensen kwijt. (de Groene Amsterdammer, 18/01/1995)
• We zijn niet per se slecht omdat we gebruiken. (De Groene Amsterdammer, 16/09/1998)
• Er werden kleine visjes gevangen, de toppers konden hun gang gaan. Jarenlang was er stilte vanaf het front, maar ineens werd die stilte verbroken. Er werd “gebruikt”. (Mart Smeets: Niets is wat het lijkt. 2013)

2) (16e eeuw) (van een vrouw) geslachtsgemeenschap met haar hebben. Hierbij wordt de vrouw een passieve rol toebedeeld. In deze betekenis reeds aangetroffen in het werk van Cats en Vondel. 'Een gebruikte dochter': ongehuwd meisje, dat geen maagd meer is. 'Zich voor geld laten gebruiken': de hoer spelen.

• Die dikke kerels beneden in de lobby waren er overheen geweest, stuk voor stuk. Ze hadden haar gebruikt en weggegooid. Besmeurd en uitgerekt en toen hun kamer uitgeduwd. (de Groene Amsterdammer, 31/07/1996)
• Toen twee mannen zagen hoe Cornelissen probeerde om de merrie “te gebruycken gelijck een man zoude connen gebruycken zyne eygen vrauwe” scholden ze hem uit voor schelm en gaven hem een paar rake stokslagen. (Wannes Dupont e.a.: Verzwegen verlangen. Een geschiedenis van homoseksualiteit in België. 2017)

3) (1960+) (euf.) voorbehoedsmiddelen nemen.

• (R.G. Broersma: Recht voor z'n Raap. Jargonboek voor hippe en andere vogels. 1970)