(1900) populaire uitroep ontleend aan het toneelstuk 'Op hoop van zegen' van de Nederlandse schrijver Herman Heijermans (1864-1924). Bedoeld wordt dat de visvangst veel mensenlevens kost. Eén van de personages is Kniertje, die deze zin meermaals herhaalt: “Je kan ’t je eerst niet voorstelle – maar na zoveel jare weet je d’r gezichte niegoed meer – en daar dánk je God voor. Want hoe erreg zou ’t niet zijn as je de herinnering hield. Nou heb ‘k óok me vertelsel gedaan – elleke zeemansvrouw het zo ies in d’r femilie – ’t is geen nieuwigheid – Truus het gelijk: de vis wordt duur betaald…” In 2020 bewerkte de Australische regisseur Simon Stone de Nederlandse toneelklassieker 'Op hoop van zegen'. Het scheepsdrama werd een vliegtuigcrash, in Flight 49.
• Sinds ook de vissers hun vakorganisatie kregen, is daar wel enige wijziging in gekomen, maar: riskant blijft hun bedrijf, zowel wat de gevaren ter zee als de wisselvalligheid van de vangst betreft, waardoor hun loon wordt bepaald. Uitdrukkingen als: een sober stukje brood, en: de vis wordt duur betaald zijn de vertaling van die durende wisselvalligheden. (P.J. Meertens, Anne de Vries: De Nederlandse volkskarakters. 1938)
• Op Hoop van Zegen, dat de uitbuiting der zeevissers door de reders toont en als fel antikapitalistisch toneelstuk veel bestrijding ondervond, trok van het begin stampvolle zalen om de onweerstaanbare milieuschildering in de woonkamer van Kniertje, de oude werkster, die haar man op zee verloren heeft. Het gezegde ‘de vis wordt duur betaald’, kern-sententie van het spel, werd in heel Nederland spreekwoordelijk als een maatschappelijke slagzin. (Anton van Duinkerken: Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden. Deel 9 (onder de naam W.J.M.A. Asselbergs). 1951)
• Wat in zo'n ondernemersgezin natuurlijk ook altijd voelbaar is - zeker ook voor de kinderen - is de stress van het ondernemerschap, de spanning waarin ondernemers doorlopend (ook tijdens het diner en de zeilwedstrijd) moeten leven, met de twijfel of de genomen beslissingen juist zijn, alsmede de verantwoordelijkheid die zij voelen voor de mensen die bij hen werken. De boter bij de vis wordt dúúr betaald. (Lidy van Marissing: De omgekeerde wereld. 1975)
• Niemand zal een tekst als ‘de vis wordt duur betaald’ aangrijpen om te betogen dat vis eten een kostbare aangelegenheid is. Wij kennen de achtergrond van waaruit deze uitspraak is ontstaan en kunnen er daardoor de juiste betekenis aan geven. (Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 7. 1993)
• 'Goed idee,' antwoorden we. 'Okee, ik wil er vanaf zijn, dan maar vijftienduizend lire,' klinkt het gespeeld chagrijnig. Maar wel met een vette knipoog. Het wordt een bekende manier van doen hier in Venetië. De vis wordt duur betaald. (De Kampioen, september 1997)
• 24 december 1900 In de Hollandse Schouwburg te Amsterdam gaat Herman Heijermans' toneelstuk Op hoop van zegen in première, met Esther de Boer-Van Rijk als de vissersweduwe Kniertje:'De vis wordt duur betaald.' (Peter Burger & Jaap de Jong: Taalboek van de eeuw. 1999)
• Telkens als ik er voorbijliep, dacht ik: als de stenen eens konden spreken. Nee, ik dacht niet: de vis wordt duur betaald, dat heb ik altijd een stompzinnige frase gevonden. Waarom alleen die vis? Wordt de kaas soms minder duur betaald? (Pieter Waterdrinker: Liebmans ring. 2009)
