(1970 +) Utrechts scheldwoord voor een stommeling, sufferd. In de jaren zeventig van de twintigste eeuw bedacht door de Utrechtse cabaretier Herman Berkien (overleden op 22 juni 2005) en verder populair gemaakt door (de eveneens uit Utrecht afkomstige) Herman van Veen. Dat dit scheldwoord kon 'doorbreken' heeft niet zo veel met de bloem 'gladiool' te maken. Het effect wordt ontleend aan de gerekte uitspraak van de a (in âch- en in gla-) en de eveneens typisch Utrechtse uitspraak van -oal' (de oo wordt heel gesloten en zonder een spoor van verglijding uitgesproken). Daarmee is het Utrechts in twee woorden heel karakteristiek en herkenbaar neergezet. Kijk ook onder gladiool*. Dit scheldwoord komt veelvuldig voor op het internet. Ook in uitdrukkingen zoals: 'Je moet wel een achterlijke gladiool zijn als .....' Kijk ook onder gladiool*.
• Gladiool (achterlijke -): iem. die zeer dom is. (Kristiaan Laps: Nationaal Scheldwoorden-boek. 1984)
• In haar laatste show, Feestlift, zitten nog altijd Utrechtse typetjes. Maar ze wil wel gezegd hebben dat ze even goed andere steden en streken naar de mond kan praten letterlijk. Uiteindelijk pikte ze het Utrechts-voor-op-de-buhne voor-al op van haar leermeesters, de Utrechtse cabaretiers Hennie Oliemuller en Herman Berkien, die na zijn aaachterlike gladiooool vooral weer een lokale beroemdheid werd. (het Parool, 03/06/1993)
• Twee jaar basisvorming met tweeen voor Engels en vijven voor andere leer-vakken alleen een 'achterlijke gladiool kickt daarop'. (NRC Handelsblad, 27/11/1996)
• Natuurlijk waren er achterlijke gladiolen zonder enige kennis van de waterre-gels. (HP/ De Tijd, 30/07/1999)
• Herman Berkiens achterlijke gladiool heeft zijn succes ongetwijfeld aan die a te danken, en datzelfde geldt voor het scheldwoord graftak. (Harrie Scholtmeijer: Taal in stad en land. Utrechts, Veluws en Flevolands. 2002)
• Welke achterlijke gladiool heeft die stomzinnige 2e fase verzonnen. Je moet wel hele erge jeugdtrauma's hebben gehad als je de jeugd van tegenwoordig zo wilt laten leiden oder deze erbarmelijke omstandigheden. (2e Fase-Archief, 24/02/2000, webpagina)
• En laten we er maar niet omheen draaien: je moet wel een achterlijke gladiool zijn als je iets bij Tel Sell of What's in Store bestelt. (website Cosa Nostra, Captain Pervert, 20 januari 2003)
• Het Nederlandse gebrek aan animo om tegen Bush te demonstreren wordt meer dan goed-gemaakt door het gescheld op internet. Er bestaan hier tiental-len forums met anti-Bush-boodschappen. Bush heet 'eikel', 'vuile leugenaar', 'dictator', 'vuile hypocriete ex-junk', 'fascistisch elitair zwijn', 'achterlijke gladiool', of 'derde anti-christus'. (HP/ De Tijd, 13/08/2004)
• Tot slot krijgen we een onvervalste Amsterdamse te zien die zegt: 'komt er in-eens zo'n achterlijke gladiool tegen me aanlopen, met van die gouden tanden in ze porem, zeg ik: eej, voor je kijken doorlopen, nou rennen dat ie deed hoor.' (NRC Handelsblad, 10/09/2005)
• Hij heeft haar niet voldoende laten zien hoe blij hij met haar is, denkt hij dan, mooiweerspeler, achterlijke gladiool. (Hans Dagelet: De man met de vier o's. 2011)
• … die achterlijke gladiool had een keer een steen door de etalageruit geflik-kerd en toen moest ze daar oppleuren… (Maan Leo: Huwelijkse voorwaarden. 2014)
• Weg uit Haarlem, onder de rook van Amsterdam, naar ‘een stom rotdorp waar alleen maar achterlijke gladiolen wonen’ in Gelderland. (Daan Borrel: Soms is liefde dit. 2018)
• Ik ben Afghaans, jij achterlijke gladiool, wij spreken geen Arabisch. (Lale Gül: Ik ga leven. 2021)
