Iedereen kan een privé-Esperanto voor zijn dagboek bedenken, maar kunnen talen in een meer radicale zin privé zijn? Kan in het bijzonder een taal zodanige elementen bevatten dat het voor iedereen behalve voor de spreker onmogelijk is ze te leren of te begrijpen? Kan een taal bijvoorbeeld woorden bevatten die betekenis hebben doordat ze staan voor objecten die alleen voor de spreker toegankelijk zijn?
Het belang van deze vraag is dat sommige filosofen gewaarwordingen, pijngevoelens e.d. voor zulke objecten houden, zodat woorden waarvan de betekenis erin bestaat daarnaar te verwijzen privé zouden zijn in de hier bedoelde zin. Er rijzen daarom drie vragen: of zo’n privé-taal mogelijk is; zo niet, welke betekenis woorden als ‘pijn’ dan wél hebben; en of pijngevoelens privé zijn (en zo ja, in welke zin).
Wittgenstein betoogde dat een taal gebruiken een handeling is die men op juiste of onjuiste wijze kan verrichten. Men moet dus in staat zijn om, ten minste in principe, na te gaan of men het goed doet. Maar bij een privé-taal zou het nooit mogelijk zijn dit na te gaan. Het is omstreden of deze redenering houdbaar is, en ook of de alternatieve duiding die Wittgenstein zelf gaf van de manier waarop woorden als ‘pijn’ betekenis hebben hem tot een soort behaviourist maakt. De kwestie is belangrijk in verband met verschilllende soorten skepticisme. Zie ook toegang.
A.J. Ayer, The Concept of a Person, 1963 {Over de persoonlijkheid, 1966), hoofdstuk 2, ‘Can there be a private language?’.
O.R. Jones (red.), The Private Language Argument, 1971. (Men vindt hierin een groot deel van de belangrijke literatuur.)
J.T. Saunders en D.F. Henze, The Private-Language Problem, 1967. (Presenteert in dialoogvorm tegengestelde opvattingen, komt ten slotte met een oplossing.)
J. van Heerden, ‘Privé-taal en bewustzijn’, Algemeen Nederlands Tijdschrift voor Wijsbegeerte, 1986. (Is privé-taal mogelijk als we aannemen dat het bewustzijn uit verschillende systemen bestaat?)
