Penthièvre is de naam van een oud graafschap in Bretagne, ongeveer het tegenwoordige departement Côtes du Nord omvattend. Het was in de middeneeuwen een apanage van de jongere zonen der hertogen van Bretagne. Eene dochter van Guy van Bretagne, Johanna genaamd, bragt het in 1337 ten huwelijk aan Karel van Blois. Later verviel het door het huwelijk aan de geslachten Brosse en Luxembourg en werd door Karel IX (1569) in een hertogdom herschapen, doch in vervolg van tijd aan de Kroon van Frankrijk toegevoegd.
Lodewijk XIV herstelde in 1697 het hertogdom en schonk het aan een zijner zonen bij madame de Montespan, namelijk aan den graaf van Toulouse, die in 1737 overleed. Diens zoon Louis Jean Marie de Bourbon, hertog de Penthièvre, geboren te Rambouillet den 16den November 1725, werd in 1737 opperjagermeester en groot-admiraal van Frankrijk, alsmede gouverneur van Bretagne. Hij was schatrijk en erfde ook 2 regimenten infanterie, aan wier hoofd hij bij Dettingen en Fontenoy dapper streed. Na den Oostenrijkschen Successie-oorlog betrok hij zijn kasteel Sceaux. De Omwenteling liet hem ongedeerd, maar koos zijne schoondochter, de prinses de Lamballe, tot slagtoffer. Hij overleed als „burger Bourbon” te Vernon den 4den Maart 1793. Door het huwelijk van zijne dochter met Philippe Egalité vervielen de groote goederen van het geslacht Penthièvre aan het Huis Orléans, en de titel van hertog van Penthièvre wordt gevoerd door een zoon van den prins van Joinville, geboren den 4den November 1845.
