Osiris, eene Egyptische godheid, welke met Isis de hoogste hulde ontving, was de oudste zoon van Seb (Kronos) en van Noet (Rhea), voorts de broeder en echtgenoot van Isis, welke hem Horus schonk. Hij was oorspronkelijk eene plaatselijke godheid te This in Opper-Egypte en een vorm van den zonnegod Ra. Volgens Plutarchus had hij beschaving gebragt aan het Egyptische volk, vooral door het uitvinden van den ploeg, door het afkondigen van wetten en door het bepalen van godsdienstige instellingen. Voorts trok hij door Aethiopië, Arabië, Indië en Klein-Azië als overwinnend veldheer en gedeeltelijk ook om door de magt der rede en den invloed der muziek de zeden te beschaven.
Na zijn terugkeer echter ontstond er eene zamenzwering van Typhon (zijn eigen broeder) met 72 anderen met het doel om hem te dooden. Zij sloten hem in eene prachtige kist en wierpen deze in de Nijl, zoodat hij zeewaarts dreef. Isis hulde zich in rouwgewaad en zocht met klagten en tranen naar het lijk van haren gemaal. Eindelijk vond zij de kist in de omstreken van Byblus, en zij verborg deze op eene veilige plaats. Typhon evenwel ontdekte de kist en sneed het lijk in 14 stukken, die hij naar alle kanten verstrooide. Isis zocht ze weder op en begroef ze, ieder stuk op de plaats, waar zij het gevonden had. Daardoor ontstonden talrijke graven van Osiris in Egypte. Toen echter Horus, de zoon van Osiris, groot en sterk geworden was, waagde hij den strijd tegen Typhon en behaalde op dezen de overwinning.
Volgens Plutarchus beteekent het opsluiten van Osiris in eene kist het vallen van het water van de Nijl. Intusschen beschouwt hij Osiris in meer algemeenen zin als het scheppend beginsel en Typhon als de verwoestende natuurkracht. Het kan zijn, dat de mythe van Osiris gedeeltelijk betrekking heeft op het wassen en dalen van de Nijl, doch de grondslag ligt dieper. Isis wordt voorts aangemerkt als de moeder „Aarde”, als de ontvangende natuurkracht, terwijl daarentegen Osiris de voortbrengende kracht der Zon aanduidt, welke op de Aarde werkt. Zoodra het rijk der natuur op aarde in den wintertijd zich als in doodslaap neder legt, heerscht Osiris met Isis in de onderwereld, maar hij blijft op aarde leven in zijn zoon Horus (de lentezon), in wien hij zich gedurig vernieuwt. Osiris wordt voorgesteld in de gedaante en met het hoofd van een mensch. Men vereerde hem in Opper-Egypte vooral te Philae en Abydos, en in Beneden-Egypte hoofdzakelijk te Memphis, Saïs en Busiris.
