Orel, een Russisch gouvernement, grenst in het noorden aan Kaloega en Toela, in het oosten aan Tambow en Woronesh, in het zuiden aan Koersk en in het westen aan Smolensk en Tsernigow, en telt op 8481½ geogr. myl ruim 1.600.000 inwoners (1872).
Het land is eene zacht golvende vlakte, waarin de rivieren diepe kloven hebben gedolven, en verheft zich naar het zuiden tot eene hoogte van 280 Ned. el. De grond behoort er in het oosten en noorden tot de middenste lagen der Devonische vorming, in het zuiden en westen tot de krijtvorming en kan gevoegelijk verdeeld worden in 3 deelen. Het oostelijke, behoorend tot het stroomgebied van de Don, welke er de bevaarbare Sosna opneemt, is het digtst bevolkt, van bosch verstoken en bevordert den landbouw door zijne vruchtbare akkers.
Het middenste gedeelte, behoorend tot het stroomgebied van de Oka, heeft een gemengden zand- en kleigrond, en men vindt er behalve den landbouw, die zich inzonderheid op hennepteelt toegelegt, veel nijverheid. Het westelijk gedeelte eindelijk, behoorend tot het stroomgebied van de Desna (eene zijrivier van de Dnjepr), welke er de bevaarbare Bolwa ontvangt, bestaat hoofdzakelijk uit zandgronden met meren, moerassen en bosschen. De landbouw kan hier in de behoeften der bevolking voorzien, maar men heeft er veel nijverheid en handel en eene aanzienlijke bijenteelt.
De oppervlakte van het geheele gouvernement bevat 57% bouwland, 8% hooiland, 24% bosch en 11% weiland en onvruchtbaar land. De gemiddelde warmte van het jaar is + 5,1°C. Alle graangewassen willen er zeer goed groeijen, alsmede hop, groenten enz. Voor den aanzienlijken graanhandel, die zich vooral bepaalt tot den uitvoer van rogge en haver, zijn Orel, Mzensk, Ielez en Liwny de stapelplaatsen. Men had er in 1871 ongeveer 352.000 runderen, 772.000 schapen, 4500 geiten, 256.000 zwijnen en 406.000 paarden.
De inwoners, bijna allen Russen, belijden de Grieksch-Katholieke godsdienst. In 1874 had men er 469 lagere scholen met ruim 21.000 leerlingen. De nijverheid ontwikkelt er zich voorspoedig; zij omvat vooral de brandewijnstokerij, het vervaardigen van voorwerpen van hennep, het bereiden van meel, leder, suiker enz., het gieten van metaal enz. Het gouvernement is verdeeld in 12 arrondissementen.
De evenzoo genoemde hoofdstad, aan de Oka en aan den mond der Orlik gelegen, telt 46.000 inwoners en heeft 25 Grieksch-Katholieke, eene Luthersche, eene R.-Katholieke en 2 Orthodoxe kerken, een nonnenklooster, onderscheidene boekwinkels, een schouwburg, een fraai verkoophuis, onderscheidene banken en inrigtingen van onderwijs, waaronder zich eene reaalschool, eene militaire school, een klassiek gymnasium en eene school voor meisjes, een instituut voor adellijke jonkvrouwen en een seminarium voor geestelijken bevinden, — voorts eene openbare boekerij, krankzinnigengestichten, armen- en ziekenhuizen, uitgestrekte tuinen en meer dan 100 inrigtingen van nijverheid.
Het vervoer der koopwaren geschiedt er langs de bevaarbare Oka, alsmede langs spoorwegen naar Moskou, Grjäsy met een zijtak naar Liwny, naar Koersk en naar Smolensk. Merkwaardig is er ook de fraaije stadstuin, die eene oppervlakte beslaat van 8 bunders. De stad, omstreeks 1564 als grensvesting tegen de Tartaren gesticht, is bij herhaling eene prooi der vlammen geworden; in 1848 zijn er 1237 en in 1858 omstreeks 600 huizen afgebrand.
