Ligue, liga of league beteekent in het algemeen eene tijdelijke verbindtenis, dikwijls wegens zeer uiteenloopende belangen gesloten, en komt overeen met het thans meer gebruikelijke woord alliantie of coalitie. Tot de verbindtenissen, onder den naam van ligne bekend, behoort die tusschen paus Julius, keizer Maximiliaan I, koning Lodewijk XII van Frankrijk, koning Ferdinand van Aragon en onderscheidene Italiaansche vorsten, in December 1508 te Cambray tot stand gebragt met het oogmerk om Venetië ten val te brengen. Wegens de vorderingen, door Lodewijk XII in Italië gemaakt, werd echter de Paus bevreesd, zoodat hij in 1510 terugtrad en in 1511 in het belang der Kerk eene Liga santa sloot, om de Franschen uit Italië te verdreven. Bij dit verbond tusschen den Paus, de Zwitsers, de republiek Venetië en Ferdinand van Aragon voegde zich ook Hendrik VIII, koning van Engeland, en eindelijk zelfs de Keizer. — Nadat in 1531 de voornaamste Protestantsche Vorsten tot beveiliging der Hervorming het Sehmalkaldisch verbond gesloten hadden, vereenigden zich de R. Katholieke Mogendheden van Duitschland in 1538 te Nürnberg tot een Heilig Verbond (Liga santa), om de ware Christelijke godsdienst in stand te houden.
Beijeren stond aan het hoofd van dit verbond, hetwelk slechts weinig uitrigtte. — Toen Hendrik III, koning van Frankrijk, in het voorjaar van 1576 op het punt stond, om aan de Hugenooten vrijheid van godsdienst en staatkundige regten te vergunnen, maakte hertog Henri de Guise gebruik van de verbittering der R. Katholieken en stichtte den 13den Februarij 1576 met de landsstanden van Picardië, te Péronne vergaderd, eene Ligue, welke de herstelling en handhaving der R. Katholieke godsdienst, het behoud der provinciale voorregten en in het algemeen de beveiliging der leden van het Verbond tegen elke beleediging ten doel had. Alle heeren en steden zouden tot deelneming uitgenoodigd en de wederspannigen te vuur en te zwaard vervolgd worden. De Guise's bragten intusschen dit Verbond enkel uit staatkundige belangen tot stand. Zij koesterden het plan, de Protestantsche prinsen van den bloede van de troonopvolging uit te sluiten of welligt om het regérend vorstenhuis van den troon te verwijderen. Hendrik III gevoelde het dreigend gevaar en voegde zich op den Rijksdag te Blois (6 November 1576) bij de Ligue, waarop de burgeroorlog op nieuw ontbrandde. De hertog van Anjou, broeder des Konings, overleed den 10den junij 1584, eene omstandigheid, die het uitsterven van het huis van Valois veroorzaakte, zoodat Hendrik van Navarre (later Hendrik IV) zijne aanspraak op den troon kon doen gelden. De hertog de Guise belegde om die reden eene vergadering der Ligue te Joinville op den 31sten December 1584, alwaar ook de koning van Spanje in het Verbond opgenomen werd. Men besloot voor het geval, dat Hendrik III kinderloos overleed, den half-onnoozelen cardinaal Karel van Bourbon, de oom van Hendrik van Navarre, op den troon te plaatsen.
De cardinaal schreef daarop een manifest, waarin hij zich zelven tot troonopvolger en de Guise's tot luitenant-generaals des rijks verklaarde, terwijl hij aan het volk vrijdom van belastingen en aan het Parlement de herstelling van zijn vroeger gezag beloofde. De magt dezer Ligue werd weldra zoo gevaarlijk voor het Hof, dat Hendrik III en zijne moeder, Catarina dei Medici, den 7den Junij 1585 te Nemours eene overeenkomst sloten, volgens welke zij zich bij de Ligue voegden en de Protestanten aan hun lot overlieten. Terwijl nu de burgeroorlog op nieuw uitbarstte, stichtte een burger, Rocheblond genaamd en een lid der groote Ligue, te Parijs de Ligue der Zestien (naar de zestien wijken der stad), waardoor hij het volk wist op te winden en de hoofdstad in Mei 1588 in opstand bragt tegen den Koning. Deze sloot wel is waar den 19den Julij met de Ligue een verdrag, volgens hetwelk de bondgenooten den naam van Union aannamen, doch de staatsmagt bleef in de handen der Guise's en op den Rijksdag te Blois hadden de voorstanders der Ligue de meerderheid. Hendrik III poogde zich nu te redden door het doen ombrengen van den cardinaal en den hertog de Guise, doch de Ligue der Zestien riep toen de hoofdstad te wapen en weigerde gehoorzaamheid aan den Koning. Toen Hendrik IV na den dood van Hendrik III aanspraak maakte op den troon, benoemde de Raad der Union, te Parijs gevestigd, den broeder der vermoorde Guise's, den hertog van Mayenne, tot luitenant-generaal des rijks en tot bevelhebber van de legermagt der Ligue.
De verdeeldheid der partijen, de traagheid van den Hertog en de doortastende werkzaamheid des Konings deden echter de nederlaag Iijden aan de zaak der magtige Ligue. Daar de Koning van Spanje het beschermheerschap van het Verbond en welligt de kroon van Frankrijk begeerde, besloot de hertog van Mayenne, den gevangen cardinaal van Bourbon als Karel X tot koning van Frankrijk uit te roepen. Doch de Hertog verloor den 14den Maart 1590 by Ivry 10000 man en al zijn geschut, en nu was, hoewel paus Gregorius XIV zich voor de Ligue verklaarde, elke tegenstand tegen Hendrik IV onmogelijk. Nadat deze toch in Julij 1593 tot de R. Katholieke godsdienst was overgegaan, opende Parijs hem de poort en het eene lid na het andere verliet den Bond. Eindelijk werd de Koning ook van den ban ontheven, en zelfs de hertog van Mayenne onderwierp zich in 1596 aan zijn gezag.
Ook in Duitschland ontstond kort daarna eene ligue. Geweldenarijen, in 1607 ten nadeele van de vrije rijksstad Donauwörth gepleegd, en andere schennissen van het verdrag van Passau bewogen de voornaamste Protestantsche Vorsten van Duitschland den 4den Mei 1608 te Ahausen, eene plaats tot Ansbach behoorende, een verbond te sluiten tot verdediging van hun geloof en van hun grondgebied, — een verbond, hetwelk voor ’t overige zich niet vijandig gedragen zou tegen den Keizer. Keurvorst Frederik V van de Pfalz werd later als het hoofd van deze vereeniging beschouwd. Daarenboven sloten de R. Katholieke standen, vooral de bisschoppen van Würzburg en Augsburg, Constanz, Regensburg, de proost van Ellwangen en Leopold van Stiermarken desgelijks een verbond, aan welks hoofd zich hertog (later keurvorst) Maximiliaan van Beijeren plaatste. Deze Heilige Ligue, bestemd om de belangen der R. Katholieke Kerk te bevorderen, telde eerlang ook Mainz, Trier en Keulen onder hare leden en werd den 10den Julij 1609 bezworen. Hoewel het zwaard nog lang in de scheede bleef, was deze scheiding in Duitschland de kiem van den Dertigjarigen Oorlog.
Eene andere ligue of eigenlijk league was de Engelsche anti cornlaw-league of de vereeniging tot afschaffing van het beschermend regt op de granen. Zij bestond reeds lang, maar was in 1841 tot eene aanzienlijke hoogte opgevoerd, heeft in Groot-Brittanje met kracht en volharding gewerkt en ten slotte haar doel bereikt. Zie onder Anti-cornlaw-league.
