Iwan is de naam van onderscheidene Russische Grootvorsten en Keizers. Iwan I, bijgenaamd Kalita (1328—1340), was grootvorst van Moskou en zocht, schoon afhankelijk van de Tartaren, zich boven de andere Russische vorsten te verheffen en Moskou tot hoofdstad des lands te maken. Dit gelukte hem gedeeltelijk, daar deze stad, in plaats van Wladimir, de zetel werd van den metropolitaan. Hij overleed den 31sten Maart 1340. — Iwan II (1353—1359), de jongere zoon van den voorgaande en geboren den 30sten Maart 1326, werd opvolger van zijn broeder Simeon de Trotsche.
Hij was niet sterk genoeg om tegen de overige Russische vorsten of met de Litthauërs te strijden, die hem uitgestrekte landen aan de Dnjepr ontrukten, en overleed den 13den November 1359. — Iwan III of de Groote, als czaar Iwan I Wassiljewitsj (1462—1505), wordt beschouwd als de grondlegger van de Russische heerschappij. Hij werd geboren den22sten Januarij 1440 en beklom na den dood zijns vaders, Wassilij de Donkere, den troon. Allengs vereenigde hij de overige Russische vorstendommen, zooals Twer, Moshaiks en Wologda, met het Moskovitisch grootvorstendom, onderwierp in 1478 het magtige Nowgorod en bevrijdde zich in 1480 van de opperheerschappij der Tartaren. In 1472 trad hij in het huwelijk met Sophia, eene dochter van Thomas Palaeologus, den laatsten Keizer van Byzantium, zoodat Europésche zeden ingang vonden in Rusland en de Byzantijnsche tweekoppige adelaar geplaatst werd in het Russische wapen. Iwan verkondigde nu als rijkswet de eenheid en ondeelbaarheid van zijn gebied en was de eerste, die zich Czaar van Groot-Rusland noemde. Hij overleed te Moskou den 27sten October 1505, en daar zijn oudste zoon Iwan overleden was, had hij, met voorbijgaan van zijn kleinzoon Dimitry, een zoon van Sophia, Wassilij genaamd, als opvolger aangewezen. — Iwan II Wassiljewitsj, bijgenaamd de Wreede (1533—1584), werd geboren den 15den Augustus 1530 en zag zich in 1547 als czaar gekroond. Hij deed meer dan al zijne voorgangers tot beschaving van zijne half-wilde onderdanen, maar hij overtrof hen tevens ver in wreedheid. Hij bewoog Duitsche werklieden, kunstenaars en geleerden, om zich in Rusland te vestigen, stichtte er de eerste boekdrukkerijen en bevorderde den handel door een verdrag met koningin Elizabeth, nadat de Engelschen den zeeweg naar Archangel ontdekt hadden, vormde in de Strelitzen een staand leger en veroverde Kasan (1552) en Astrakan (1554).
Toen hij Lijfland aan de Duitsche Ridders poogde te ontrukken, verbonden zich de Polen, Zweden en Denen tegen hem. Door Stéphanus Bathori in het naauw gebragt, wendde zich Iwan tot keizer Rudolf II en paus Gregorius XIII. Laatstgenoemde zond, in de hoop dat hij den Czaar tot de R. Katholieke godsdienst zou overhalen, zijn nuntius Possevin derwaarts, die tusschen de strijdende partijen den wapenstilstand te Zapolya tot stand bragt, waarbij Iwan zijne aanspraak op Lijfland liet varen. Vertoornd over den vrijheidszin der inwoners van Nowgorod, trok hij in 1570 derwaarts en vermoordde er binnen 6 weken omstreeks 60000 menschen. Met dezelfde wreedheid woedde hij te Twer, te Moskou en op andere plaatsen. Deze dwingeland bragt zijn zoon eigenhandig om het leven. Tegen het einde van zijne regering ondernam Jermak zijn togt naar Sibérië. Iwan overleed den 18den Maart 1584, en werd opgevolgd door zijn tweeden zoon Feodor. — Iwan III Alexewitsj, de halfbroeder van Peter I, geboren den 27sten Augustus 1666 en overleden den 29sten Januarij 1696, werd czaar in 1682, maar nam wegens ongesteldheid en stompzinnigheid nagenoeg geen deel aan de regéring. — Iwan IV, geboren den 24sten Augustus (nieuwe stijl) 1740, was de zoon van hertog Anton Ulrich van BrunswijkWolfenbuttel en van de Russische grootvorstin Anna Carlowna.
Keizerin Anna Iwanowna nam hem aanstonds na zijne geboorte als zoon aan en gaf hem eene slaapkamer naast de hare. Bij haar sterven benoemde zij hem tot haren opvolger en gedurende zijne minderjarigheid haren gunsteling Biron tot voogd en regent. Laatstgenoemde deed na den dood der Keizerin, 28 October 1740, den Prins huldigen, en toen hijzelf verbannen werd, namen de ouders van Iwan het regentschap op zich. Doch reeds den 6den December 1741 maakte Elizabeth, eene dochter van Peter I, zich meester van den troon. De jeugdige Iwan werd eerst te Iwangorod bij Narwa gevangen gezet, in 1756 naar de vesting Sleutelburg, vervolgens naar eenige andere vestingen en na de troonsbeklimming van Catharina II weder naar Sleutelburg overgebragt. Toen hier Mirowitsj, een edelman uit Ukraine en luitenant bij de bezetting van Sleutelburg, met behulp van een ondergeschoven bevelschrift der Keizerin eene poging aanwendde om den gevangene te bevrijden, werd Iwan den 5den December door de overige officieren omgebragt. Deze waren voor het geval, dat zij zulks noodig oordeelden, hiertoe door de Keizerin gemagtigd. Men begroef hem in eene kapél, die later verwoest werd.
