Gyroscoop. Een snel om zijne as draaijende tol kan, zonder om te vallen, een stand hebben, waarbij het zwaartepunt niet ondersteund is. Zijne as beschrijft dan een kegel, waarvan de top op den bodem rust en wegens de wrijving rigt hij (de tol) zich allengs op, zoodat zijne as eindelijk een verticalen stand verkrijgt. Wij zien alzoo, dat de tol bij het draaijen niet aan de wet der zwaartekracht gehoorzaamt, anders toch zou hij omvallen.
Om dit duidelijker te maken, heeft Fessel den gyroscoop bedacht. Deze bestaat uit eene koperen schijf met een dikken rand, door wier midden eene vaste as is gelegd, loodregt op hare oppervlakte. Die as draait in een ring, welke op zijne beurt in een tweeden ring is bevestigd met aspunten, loodregt staande op de as der schijf. In het verlengde van dezen bevindt zich aan den buitensten ring eene staaf, met eene vrije op- en neergaande beweging bevestigd in het gaffelvormig uiteinde van een verticalen stander, welke zich in een tweeden stander kan omdraaijen. Men kan nu de schijf met de ringen in evenwigt brengen met een gewigt, aan de staaf opgehangen.
Neemt men dit gewigt weg, dan slaat de schijf met de ringen naar beneden. Dit gebeurt echter niet, wanneer men door middel van een snoer de schijf in beweging brengt. Dan beweegt deze zich om hare as en tevens met hare ringen om den tweeden stander. De omwenteling der schijf is ook hier oorzaak, dat zij niet aan de wet der zwaartekracht gehoorzaamt, terwijl men daarbij voorts, door het verplaatsen van het tot evenwigt dienend gewigt, verschillende merkwaardige verschijnselen kan opmerken. De verklaring van deze vereischt den bijstand der hoogere wiskunde.
