Gasmachine (De) is een werktuig, dat door middel van brandbaar gas in beweging wordt gebragt. Zij bestaat, even als de stoommachine uit een cylinder, waarin zich een zuiger bewegen kan. In plaats van stoom brengt men echter in den cylinder een mengsel van steenkolengas en lucht, hetwelk er aangestoken en verbrand wordt en hierdoor eene hoogere temperatuur en eene vermeerderde spanning erlangt. Bij de gasmachine van Bugon geschiedt het ontsteken door eene gasvlam, doch bij die van Lenoir door eene electrische vonk.
Bij eerstgenoemde worden de dampkringslucht en het gas vooraf vermengd, — bij laatstvermelde geschiedt zulks eerst in den cylinder. Voor ’t overige hebben beide toestellen de gedaante van dubbelwerkende stoommachines zonder balans. De machine van Bugon is eene staande, — die van Lenoir eene liggende. Een geheel anderen vorm heeft de later uitgevondene machine van von Otto en Langen te Keulen; deze gelijkt op het stoomwerktuig in zijne oorspronkelijke gedaante. Ook werkt hier het gas slechts aan de ééne zijde van den zuiger en wél door het voortbrengen van eene luchtledige ruimte, zoodat men de dampkringslucht als drijfkracht gebruikt. Om die reden heeft men deze gasmachine de atmosphérische genoemd. Daar hierbij het verbrande gas ten volle ten bate komt der krachtsontwikkeling, vereischt deze machine slechts half zooveel gas als eene der andere twee, doch maakt een geweldig geraas.
De gasmachine kan niet concurreren met de stoommachine, behalve waar men tijdelijk eene kleine kracht noodig heeft. Immers men behoeft geen vuur op te stoken, om een ketel te verwarmen; het is voldoende het werktuig in verband te brengen met eene gaspijp, welke men na het gebruik van het werktuig aanstonds weder kan afsluiten. Ook komt eene gasmachine daar te pas, waar men uit gebrek aan ruimte of om redenen van veiligheid geen stoomketel kan of wil plaatsen.
De uitvinding der gasmachine is niet nieuw. Reeds Le Bon, die in 1799 een octrooi verkreeg voor de bereiding van lichtgas, deed pogingen, om haar in te voeren. Lang vóór dien tijd had men reeds proeven genomen, om een dergelijk werktuig door middel van ontploffend buskruid in beweging te brengen. De gasmachine van Bugon is van 1858, — die van Lenoir van 1860, — en die van OttoLangen van 1862.
