Consulaat in Frankrijk (Het). Toen den 18den Brumaire door den invloed van Bonaparte de staatsregeling der Fransche Republiek van het jaar III benevens het Directoire gevallen was, benoemde in den nacht van den 19den op den 20sten (11 November 1799) het overschot van den Senaat, gesterkt door dat van den Raad van Vijfhonderd, eene voorloopige regéring van 3 consuls en koos daartoe Sièyes, Bonaparte en Roger-Ducos, ’t geen den 13den December 1799 door de Constitutie van het jaar VIII bekrachtigd werd. Volgens deze zou de uitvoerende magt worden toevertrouwd aan 3 consuls, te kiezen voor den tijd van 10 jaar en telkens herkiesbaar. De Senaat zou het regt hebben, deze bewindvoerders uit zijne leden te benoemen, terwijl voor de eerste maal die mannen door de Constitutie zelve werden aangewezen, namelijk Bonaparte als eerste consul, en Cambacères en Lebrun als tweede en derde consuls.
De eerste consul had een uitgebreiden werkkring en kon zich in sommige gevallen ook laten vertegenwoordigen. Hij benoemde ministers, kondigde wetten af, koos leden van den Staatsraad en gezanten, benoemde officieren van het leger te lande en ter zee, benevens burgerlijke en regterlijke ambtenaren, met uitzondering van de vrederegters en van de leden van het Hof van Cassatie. Hij genoot een tractement van 500000 francs, terwijl aan de beide anderen te zamen 150000 francs was toegekend. Bonaparte werd daardoor meester van het gezag, en zijne beide ambtgenooten dienden alleen om zijne heerschzuchtige plannen een weinig te bedekken. Hij betrok de Tuilerieën en omringde zich van eene schitterende hofhouding. In Mei 1802 benoemde de Senaat hem tot consul voor de 10 volgende jaren, en reeds den 4den Augustus werd hij, met wijziging der Constitutie, tot consul voor levenslang, en eindelijk den 18den Mei 1804 tot Keizer der Franschen verheven.
